صبر استراتژیک (strategic patience) چیست؟

با توسعه این واژه در ادبیات روزمره امروز، شاید برای همه ما این سوال پدید آمده باشد که « صبر استراتژیک (strategic patience) چیست؟ ». برای اینکه پاسخ این سوال را بدانیم، لازم است بدانیم که این مفهوم، از ترکیب دو واژه «استراتژی» و «صبر» تشکیل شده که هر یک مفاهیم جداگانه ای هستند اما زمانی که کنار هم بیایند، مفهوم عمیقی ایجاد می کنند.

صبر چیست؟

واژه «صبر» در زبان عربی به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن است. در اخلاق، صبر به معنای جلوگیری از نفس انسان از انجام آنچه که عقل و شرع نهی کرده اند. در پارسی «صبر» معادل «بردباری»، «شکیبایی» و «تاب آوری» است. همه این واژه ها در واقع به معنای ایستادن و تعقل کردن پیش از انجام هر کنش یا واکنشی است. در دین اسلام نیز در بسیاری از آیات قرآن از جمله سوره انفال به صبر و اهمیت آن اشاره شده است.

صبر استراتژیک در مدیریت کلان

در مدیریت کلان مانند مدیریت سازمانهای بزرگ، دولتها و حتی کشورها و روابط بین الملل، صبر استراتژیک یکی از مهمترین آیتمهای موفقیت است. اگر در راهبری کلان، این باور وجود داشته باشد که استراتژی که در پیش گرفته شده درست است، بنابراین هیچ نیازی به اقدامات شتابزده و بدون فکر نیست.

در بسیاری از اوقات حتی اتخاذ سیاست «صبر استراتژیک» از عملکردهای سریع و فوری، بسیار بهتر جواب می دهد. در مدیریت کلان چیزی به نام اقدام جوگیرانه موجب بروز خسارتهای قابل پیش بینی و همچنین غیر قابل پیش بینی خواهد شد.

در هر تصمیم استراتژیکی، نیازمند بررسی جوانب و عواقب آن هستیم. بنابراین به این سادگی نیست که بتوان تصمیمی کلان گرفت و آن را به فوریت و بدون بررسی اجرا کرد. در سطوح پایین ممکن است افراد فکر کنند که راهبران می ترسند یا اقدام نمی کنند، اما موضوع به هیچ عنوان اینگونه نیست. بلکه راهبران در سطوح عالی، مواضعی را می بینند که در سطوح پایین تر قابل درک نیست.

صبر استراتژیک در سازمانها

هر سازمان و برندی، دارای استراتژی خاص خود است. عموما این استراتژی ها بنا به تشخیص و مصالح سازمان تدوین و اجرا می‌شوند.

امروزه بسیاری از تصمیمات مدیریتی، یک یا چند صفت استراتژیک دارند. برنامه‌ریزی استراتژیک، مدیریت استراتژیک، استراتژی بازاریابی، انتخاب استراتژیک، منافع استراتژیک، منابع استراتژیک و استراتژی صبر که امروزه بحث آن در محافل رایج است، از این دسته واژه‌ها هستند.

به هررو، کاربرد مدام واژه‌ استراتژی در ادبیات مدیریت ما، به این معنا نیست که فعالیت‌ها و اقدامات و تصمیمات ما، استراتژیک هستند. اهمیت پایبندی به استراتژی، از تقریر و بیان آن مهمتر است. یکی از فاکتورهای بسیار با اهمیت در موفقیت یک استراتژی، «صبر» در اجرای آن استراتژی است. عموما دو مقوله «صبر» و «ثبات» ، در به ثمر رسیدن دستاوردهای استراتژی، اهمیت ویژه‌ای دارند.

برای اینکه بتوانیم نسخه ای برای هدایت موفقیت آمیز یک فرد یا سازمان ارائه کنیم، لازم است سالها مطالعه و تجربه داشته باشیم و یاد بگیریم که تمامی امور با صبر قابل اجراست. یک ضرب المثل انگلیسی وجود دارد که می گوید: “رم، یک روزه ساخته نشد.”

گاهی اوقات برنامه راهبردی تهیه می کنیم اما مدیران عامل معمولاً نسخه های زودبازده می خواهند. برای موفقیت لازم است برنامه را خرد کنیم و جداول زمانی کوتاهتری تعیین کنیم، اما ناگهان ممکن است بحرانی مانند کرونا یا تورم بیش از حد از راه برسد و تمامی نقشه های ما را نقش برآب کند.

البته بهتر آن است که به مدیران عامل یا صاحبان کسب و کار نگوییم که مثلاً “این کار اشتباهی است” یا “این کار ممکن نیست”، بلکه لازم است توضیح دهیم که چرا این روش درست نیست یا باید صبر داشته باشیم و دائماً خودمان را «با موفقیتهای گذشته مقایسه نکنیم». بهتر است تا همواره «فرزند زمان خویشتن باشیم» و شرایط و واقعیت را ببینیم. موفقیت پایدار و قابل اندازه گیری، همواره زمان می برد. صبر استراتژیک همین صبر در راه اجرای صحیح استراتژی در بهترین زمان ممکن است.

صبر در موفقیت و توسعه فردی

می توان به صراحت مدعی شد که بدون صبر هیچ موفقیتی قابل دسترسی نیست. موفقیت گامهایی دارد که نمی توان چند به یک آن را طی کرد. وجود «صبر استراتژیک» برای دستیابی به موفقیت امری حیاتی و حتمی است. به همین دلیل بسیاری از موفقیتها به علت عجول بودن یا کنشهای زودهنگام به شکست منجر می شوند. «صبر کردن انجام ندادن کار نیست بلکه تداوم در استراتژی است که پیش گرفته شده و امید حقیقی به حصول موفقیت».

البته صبر نیز بدین معنا نیست که کاری انجام نداده و صبر کنیم تا استراتژی خود به خود پیاده سازی شود. بلکه منظور از صبر در استراتژی، پایبندی به آن استراتژی و ثبات در اجرای آن تا دستیبابی به اهداف مورد نظر است. استراتژی، نحوه رسیدن به اهداف است و صبر و ثبات، ضامن بقا و به ثمر نشستن استراتژی هستند. به گفته وارن بافت، شما نمیتوانید با 9 زن حامله یک ماهه، یک بچه بدست بیاورید بلکه حتما باید 9 ماه صبر کنید.

نمونه‌ای از صبر استراتژیک

برای فهم بهتر مفهوم صبر در استراتژی، بهترین مرجع، طبیعت است. در طبیعت هر موضوعی، در زمان خود رخ می‌دهد و هر پدیده‌ای، زمانی برای اجرا دارد. یکی از مثالهای بسیار جالب در خصوص صبر در استراتژی، زوج طبیعت دوست برزیلی هستند، که با ثبر و ثبات، اکوسیستم یک بیابان را تغییر دادند.

این زوج برزیلی، تصمیم گرفتند که زندگی شهری را رها کنند و به تپه‌های بیابانی پناه ببرند. اما این موضوع پایان داستان این زوج نیست. این زوج تصمیم گرفتند تا اکوسیستم این بیابان را تغییر دهند. این زوج، طی کمتر از 20 سال، در آن منطقه 2 میلیون درخت کاشتند و این منطقه را به جنگلی سرسبز تبدیل کردند.

درطول زمان با افزایش درختها و ایجاد جنگل، محیط شروع به مرطوب شدن و آماده شدن برای پذیرش سایر موجودات شد. با این کار 172 گونه پرنده علاوه بر 33 پستاندار، 293 گونه گیاهی، 15 نوع خزنده و 15 جانور دوزیست به این محیط برگشته و اکوسیستم منطقه را تغییر داده و آنجا را از بیابان به جنگل تبدیل کردند.

برای ایجاد یک اکوسیستم زنده در یک سازمان، لازم است تا صبر داشته باشیم و به استراتژی به عنوان یک برنامه زنده برای دستیابی به موفقیت، زمان بدهیم.!