هر فردی هرقدر توانمند و با مهارت و دانشمند باشد، بدون اخلاق و منش، اسلحه‌ای خطرناک است. چنین افرادی مصداق ضرب‌المثل” چو دزدی با چراغ آید، گزیده تر برد کالا!”، هستند. از دیدگاه مدیریت اخلاق مدار[1] شايستگي آن دسته از قابليتهاي شخصي است كه فرد را قادر خواهد ساخت وظايفي را كه برعهده دارد با موفقيت انجام دهد اما شايستگي در این دیدگاه تركيبي از دانش، مهارت و نگرش[2] یا «منش» بعلاوه «بینش»، است. آنچه در این دیدگاه اهمیت دارد، بکارگیری مجموعه این بخشها با یکدیگر است تا تبدیل به شایستگی و قابلیت سازنده در فرد شود.
نگرش هر نوع بیان نظر در مورد یک شیء یا یک فرد یا یک رویداد است که در آن قضاوت و ارزیابی نهفته باشد (مستقل از مثبت یا منفی بودن آن).
نگرشها و رفتار با هم مرتبط، اما يكسان نيستند. رفتار، شاخصی براي دستیابی به نگرش است. به همین دلیل است که نگرش در رفتار فرد منعكس است. هراندازه رفتار فرد مورد بررسی قرار گیرد، نگرش او به صورت شفافتر مشخص خواهد شد زیرا نگرش مانند رفتار قابل مشاهده نیست. بینش[3] ، به معنای درکِ درست از شرایط و انتخاب رفتار مناسب و مفهومی فراتر از دانش یا به عبارت دیگر، «مدلی ذهنی»[4] است.
فقدان منش، موجب بروز رفتارهایی برخلاف اخلاق یا به زیان دیگران خواهد شد. در مصر باستان، مردم معتقد بودند که پس از مرگ، تنها دو سوال اساسی از آنها پرسیده خواهد شد. این دو پرسش ساده اما در سرنوشت فرد و رفتن به دوزخ یا بهشت، تاثیر گذار بودند.
سوال اول این بود که “آیا در زندگی شادی را یافتی؟” و سوال دوم این بود که “آیا زندگی تو موجب شادی دیگران شد؟”. اگر پاسخ این دو سوال مثبت بود، فرد به بهشت می رفت و اگر منفی، به دوزخ!
اهمیت منش و نگرش به حدی است که افراد دارای دانش و مهارت اما بدون نگرش و منش صحیح، به الگوهای مثبت جامعه تبدیل نخواهند شد.
پس از اقدام، شایستگی تبدیل به توانایی[5] و تکرار آن موجب توانمندی خواهد شد. که کل این مراحل طیف شایستگی فردی را شکل خواهد داد. مفهوم «خرد»، یکی از بهترین تعاریف برای تجمیع مهارت، دانایی ، منش و نگرش صحیح است.
سهیل خانی اردستانی
پی نوشت:
[1] Ethical management
[2] Attitudes
[3] Insight
[4] Mental Model
[5] ability