بازار یا مارکت (market) چیست؟
هر گاه صحبت از بازار یا مارکت (market) می شود، ناخودآگاه بازارهای سنتی شهرها در ذهن افرا متبادر می شود. اما بازار یک محل خاص نیست. بازار محیطی است که بازیگران آن می توانند برای تسهیل مبادله محصول(کالا) و خدمات گرد هم آیند. بازیگران بازار معمولا خریداران و فروشندگان هستند.
برخی از ویژگی‌های کلیدی بازار یا مارکت (market) مانند «در دسترس بودن عرضه»، «خریداران و فروشندگان»، و «محصول(کالا) یا خدماتیکه بتوان آن را خرید و فروخت»، ویژگیهایی هستند که می توان در تعریف بازار از آنها بهره برد.
انواع بازار
بازارها از منظر قانونمند بودن یا غیر قانونی بودن، به دو دسته تقسیم می شودند.
بازارهای قانونی
بازارهای «قانونی» (مانند بازار بورس) عموما قوانین علم اقتصاد در بازارها حاکم هستند مگر اینکه بازارها فرمایشی یا دستوری باشند. شاخص ترین قانونی که تقریبا در تمامی بازارها صدق میکند، قانون «عرضه و تقاضا» است.
بازارهای غیر قانونی
بازارهای غیرقانونی بازارهایی هستند که در قانون هر کشوری، ایجاد و فعالیت در آنها ممنوع باشد. به عنوان مثال بازارهای نظیر بازار مواد مخدر، بازار دارک وب از این نوع بازارها هستند.
بازار یا مارکت (market) ممکن است فیزیکی باشد، مانند یک فروشگاه، یا مجازی، مانند دیجی کالا، که در آن هیچ گونه تماس فیزیکی بین خریداران و فروشندگان وجود ندارد.
هنگامی که عرضه کاهش پیدا کند، تقاضا بالا می رود و هنگامی که تقاضا کاهش پیدا کند عرضه افزایش خواهد یافت. شاخص تعیین کننده این تعادل، مفهوم «قیمت» است. قیمت معمولا با افزایش تقاضا افزایش می یابد و با کاهش تقاضا کاهش می یابد. کالایی که قیمت آن بالاتر برود معمولا با کاهش تقاضا روبرو می شود مگر اینکه این کالا، «کالای گیفن» باشد.
ساختارهای بازار
همانگونه که در درسهای قبلی گفته شد، بازار ساختارهایی نظیر ساختار رقابتی کامل(Competitive market)، ساختار بازار کاملا رقابتی(Perfect Competition)، ساختار رقابت انحصاری(Monopolistic competition)، ساختار انحصار چندجانبه(Oligopoly)، ساختار انحصار کامل(Monopoly) و ساختار انحصارکامل در طرف تقاضا(Monopsony) دارد که در درسهای مربوطه تمامی این ساختارها توضیح داده شده اند.
کارکردهای بازار
بازار ممکن است شامل کالاها، خدمات، اطلاعات، ارز یا هر ترکیبی باشد که از یک طرف به طرف دیگر منتقل می شود. به طور خلاصه، بازارها محیطی هستند که خریداران و فروشندگان می‌توانند باهم تعامل داشته باشند.
معمولاً برای انجام یک معامله، به دو طرف نیاز است. اما اگر طرف سومی هم در بازار باشد، رقابت و تعادل در بازار ایجاد خواهد شد. هر چه تعداد بازیگران بازار بیشتر شود، بازار تعادل بهتری پیدا میکند و این موضوع تا جایی پیش خواهد رفت که بازار در حالت رقابت کامل قرار بگیرد.
بازار یا مارکت (market) به محیطهای خاص، مانند بورس اوراق بهادار اطلاق شود، یا به مجموعه ای از افراد که مایل به خرید یک محصول یا خدمات خاص هستند. بازار می تواند یک صنعت خاص (به عنوان مثال صنعت پخش کشور) هم باشد.
تصمیمات خاصی که به شکل گیری بازار کمک می کند توسط یک سیستم اقتصادی گرفته می شود که به «اقتصاد بازار» شناخته شده است. در این سیستم عواملی مانند سرمایه‌گذاری و تولید، توزیع و قیمت‌گذاری کالاها و خدمات توسط عرضه و تقاضا از سوی مشاغل و افراد هدایت می‌شوند. اقتصاد بازار، برنامه ریزی نشده و بخشی از یک اقتصاد برنامه ریزی شده یا دستوری نیست که در آن دولت همه این عوامل را دیکته کند. کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده، کانادا، بریتانیا و ژاپن نمونه هایی از اقتصاد بازار هستند.
جمع بندی درس
به هررو، بازای فضای برای مبادله محصول یا خدمات با یک پول یا ارزش است. بازارها سبب شدند تا بشر به جایی که امروز هست برسد.
