انواع بازار (Market type) چیست و بازارها به چند دسته تقسیم می شوند؟
بازار یا مارکت، انواع مختلفی دارد. در درسهای گوناگون درباره چگونگی پیدایش بازارها و همچنین انواع بازارها از نظر نوع توزیع یا دسته بندی مدل بازار، توضیحات لازم داده شده است. در این درس قصد داریم درخصوص انواع بازار از منظر کسب و کار مدل مورد بررسی قرار دهیم. بازارها از منظر انواع بیزینس مدل، به اشکال ذیل تقسیم میشوند.
بازارهای مصرفی بی تو سی (B2C) و سی تو سی (C2C)
بازارهای مصرفی از معمولترین و شناخته شده ترین بازارا هستند. بازارهای مصرفی آن چیزی است که بطور عام به عنوان بازار شناخته میشود.در حقیقت گستردگی بازارها به حدی است که محدود کردن آنها به بازارهای مصرفی، بسیار سادهانگارانه است. این بازارها بطور کلی به دو بخش B2C و C2C تقسیم میشوند.
بازارهای کسب و کار به مشتری یا بی تو سی (B2C)
این نوع از بازارها به بازارهای business to customer مشهور هستند. این گونه از بازارها درحقیقت شناخته شده ترین انواع بازار هستند. منظور از این دسته از بازارها، بازارهایی است که میان یک کسب و کار و مشتری و روابط این دو، شکل گرفته است. در این بازارها دونوع کسب و کار، خدمات یا کالایی را در ازای دریافت پول، باهم ردوبدل میکنند.
بازارهای مشتری مشتری یا سی تو سی (C2C)
این نوع از بازارها به نظر بسیار غیرمعمول میرسند اما یکی از قدیمیترین انواع بازار هستند. این نوع از بازارها به بازارهای customer to customer مشهور هستند. این گونه از بازارها درحقیقت شناخته شده نیستند اما بسیار رایج هستند. یکی از مثالهای این گونه از بازارها، بازارهای بازاریابی شبکه ای است که درآن مشتریان خود مصرف کننده، معرفی کننده و فروشنده نوعی کالا یا خدمات هستند. فارغ از اینکه در کشور ما این روش بازاریابی برای کلاهبرداری و سوء استفاده از اعتماد مردم استفاده شد، این گونه از بازارها بسیار در جهان رایج هستند و طرفداران زیادی دارند و اتفاقا بسیار سلامت هستند.
متاسفانه در کشور عزیزمان هر روش یا اختراع جدیدی ابتدا برای کلاهبرداری و سوء استفاده مورد استفاده قرار میگیرد و سپس پس از زیا افراد بسیاری از جامعه و خروج میلیونها دلار ارز از کشور، روش درست استفاده از آن اطلاع رسانی میشود. در این مواقع هم به هیچ عنوان دولت مقصر نیست و صرفا عدم وجود آگاهی موجب ایجاد این خسارات میشود.
همانگونه که در بازاریابی شبکهای بسیاری از سودجویان و کلاهبرداران خارجی و داخلی سرمایه های مردم را گرفته و دوستیهای زیادی را از میان برده و اعتماد مردم را خدشه دار کردند، امروزه در مبحث کریپتو کارنسی هم کلاهبرداریهای زیادی از مردم انجام میگیرد و علت آن هم صرفا استفده از طمع مردم و عدم اطلاع آنان از قوانین و دانش بازار مربوطه است.
بازارهای دولتی (B2G) و (G2G)
بصورت کلی بازارهایی که یک سوی آنها دولت است، به بازارهای دولتی مشهور هستند. بازارهای کسبوکار به دولت یا بی تو جی (B2G)، دولت به دولت یا جی تو جی (G2G)، از این نوع بازارها هستند.
بازارهای صنعتی (حرفهای) کسب و کار به کسب و کار یا بی تو بی (B2B)
این گونه از بازارها به بازارهای business to business مشهور هستند. منظور از این دسته از بازارها، بازارهایی است که میان دو کسب و کار شکل گرفته است. در این بازارها دونوع کسب و کار، خدمات یا کالایی را در ازای دریافت پول، باهم ردوبدل میکنند.
به عنوان مثال در دوسر این بازارها، دو شرکت قرار دارند که یکی از آنها خدمات یا کالایی را در اختیار دیگر گذاشته و در مقابل پول دریافت میکند. در برخی مواقع نیز شرکها در این بازارها به تهاتر پرداخته و کالا یا خدماتی را با کالا یا خدمات دیگر تعویض میکنند. یکی از موانع این بازارها، پیچیدگی آنهاست و یکی از مزایای آن، فنی بودن و قانونمندتر بودن آنهاست.
بازارهای فیزیکی (Marketplace)
بازارهای فیزیکی همان بازارهایی هستند که به شکل حقیقی و قابل روئیت، در سطح شهرها وجود دارند. مالها، مجتمع های تجاری، بازارهای روز، پاساژها فروشگاههای سطح شهر از این نوع بازارها هستند. این گونه از بازارها اولین بار به عنوان لغت «بازار»، شناخته شدند.
با پیشرفت دانش بازاریابی و فروش، انواع مختلف دیگر بازارها اضافه شدند و این بازارها به عوان بازارهای سنتی شناخته میشوند. البته فراموش نکنیم این گونه از بازارها هنوز جذابترین نوع بازارها هستند زیرا مشتری علاقه دارد کالای خوود را به صورت بزک شده ببیند و آن را لمس کند. خرید از این بازارها بای مشتری تفریح و رفع نیاز را به صورت توامان دربر دارد.
بازارهای الکترونیکی (Marketspace)
امروزه با پیشرفت تکنولوژی و ظهور پدیده اینترنت و تلفنهای همراه هوشمند، بازارهای جدیدی بوجود آمدهاند که حجم بسیار بزرگی دارند. بازارهای الکترونیکی (Marketspace) ها، این بازارها سریع، در دسترس و قابل اعتماد هستند و زمان کمتری برای خرید از آنها صرف میشود.
امروزه با سرعت گرفتن زندگی، استقبال بسیار زیادی از این بازارها شده است. بازارهای الکترونیکی که بصورت اپلیکیشنها، وبسایتها، صفحات و غیره به صورت مجازی وجود دارند. باتوجه به اینکه بسترهای جغرافیایی وفیزیکی، محدود هستند، این بسترها نامحدود هستند.
متا مارکت (Metamarket)
شاید بتوان بازار متا مارکت (Metamarket) را نیز در دسته بندی بازارها تجای داد، اما متا مارکت تاحدی، مبحث متفاوتی است. درواقع به نگاهی جامع به یک محصول و جمع آوری کلیه بازیگران در حوزه مربوط به آن برند یا خدمات، متامارکت اطلاق میشود.
همانگونه که یک محصول یا خدمات ممکن است در هر حوزهای به فروش برسدیا نفوذ کند، بدیهی است متامارکت نیز میتواند تلفیقی از چند بازار یا مارکت باشد.