درک اصطلاحات مالی برای مدیریت موفق هر کسب و کار و فعالیت تجاری ضروری است زیرا این مفاهیم مستقیماً بر سودآوری، قیمتگذاری و تصمیمات استراتژیک تأثیر می‌گذارند. ما در درس دیگری به اینکه مارژین یا مارجین چیست؟ به شکل کامل پرداختیم. یکی از اصطلاحات رایج و شبیه به آن مارکاپ (Markup) است. این مفهوم در قیمتگذاری محصولات، تحلیل رقابتی و برنامه‌ریزی استراتژیک اهمیت زیادی دارد، زیرا عدم محاسبه دقیق آن می‌تواند منجر به کاهش سود یا از دست دادن مشتریان شود. به همین دلیل، در این درس به بررسی چیستی مارکاپ، فرمول، روش محاسبه و مزایای قیمتگذاری بر اساس آن می‌پردازیم.
مارکاپ (Markup) چیست؟
مارکاپ (Markup) یا اضافه بها، تفاوت بین هزینه تمام شده یک محصول یا خدمت و قیمت فروش آن است که به صورت درصدی بیان میشود و ابزاری کلیدی در قیمتگذاری و سودآوری کسب و کار محسوب می‌گردد.
به بیان دیگر، مارکاپ (Markup) یا اضافه بها به تفاوت بین قیمت فروش یک کالا یا خدمات و هزینه آن اشاره دارد. این شاخص به صورت درصدی بالاتر از هزینه بیان میشود و به آن «محاسبه از بالا» نیز می‌گویند. به عبارت دیگر، مارکاپ، اضافه بها نسبت به کل هزینه کالا یا خدمات است که برای فروشنده سود به همراه دارد.
این مفهوم به شرکتها کمک میکند تا با محاسبه دقیقِ سود مورد نظر خود، قیمت نهایی را تعیین کنند، هزینه‌ها را پوشش دهند و در عین حال در وضعیت رقابتی بمانند.
فرمول محاسبه مارکاپ
مارکاپ یا اضافه بها با استفاده از فرمول زیر محاسبه میشود:
] × 100 هزینه تمام شده / (هزینه تمام شده – قیمت فروش) [ = مارکاپ (%)
برای مثال اگر یک محصول با هزینه 50000 تومان تولید شده باشد و به قیمت 60000 هزار به فروش برسد، مارکاپ یا اضافه بها آن به صورت زیر محاسبه خواهد شد:
] × 100 = %20 50000 / (50000 – 60000)[ = مارکاپ
مارکاپ یا اضافه بها در این مثال برابر 20 درصد خواهد بود که به این معنی است که فروشنده جهت تعیین قیمت 20% به هزینه تمام شده، اضافه کرده است.
به عنوان یک مثال دیگر، اگر کالایی با هزینه ۱۰۰ هزار تومان تولید شود و با مارکاپ ۵۰% قیمتگذاری گردد، قیمت فروش آن ۱۵۰ هزار تومان خواهد بود.
] × 100 هزینه تمام شده / (هزینه تمام شده – قیمت فروش)[ = مارکاپ
100000 / ( 100000 – قیمت فروش) = 0.50
150000 = قیمت فروش
درک صحیح مارکاپ از اشتباهات قیمتگذاری جلوگیری کرده و به بهینه‌سازی سود منجر می‌گردد، بنابراین برای هر کسب وکاری، از خرده‌فروشی تا تولیدی، حیاتی است.
تفاوت بین مارکاپ و مارجین سود ناخالص
بسیاری از افراد از اصطلاحات مارکاپ و مارجین (Margin) سود ناخالص (حاشیه سود ناخالص) به جای یکدیگر استفاده می‌کنند. اما اگرچه هر دو اصطلاح برای تعیین سودآوری استفاده می‌شوند، اما با هم متفاوت هستند.
مارکاپ، تفاوت بین قیمت فروش یک محصول و هزینه آن به عنوان درصدی از هزینه است. به عنوان مثال، اگر محصولی با قیمت ۱۲۵ دلار فروخته شود و ۱۰۰ دلار هزینه داشته باشد، طبق فرمول بالا مارکاپ آن 25% خواهد بود.
] × 100 = %25 100 / (100 – 125)[ = مارکاپ
مارجین سود ناخالص، تفاوت بین قیمت فروش یک محصول و هزینه آن به عنوان درصدی از درآمد است. به عنوان مثال، اگر محصولی با قیمت ۱۲۵ دلار فروخته شود و ۱۰۰ دلار هزینه داشته باشد، حاشیه سود ناخالص برابر۲۰٪ خواهد بود.
۱۰۰ × [کل درآمد / (هزینه کالاهای فروخته شده – کل درآمد)] = حاشیه سود ناخالص
20% =۱۰۰ × [125 / (100 – 125)] = حاشیه سود ناخالص
بنابراین همان طور که می‌بینیم این دو مفهوم باهم متفاوت بوده و نباید به جای یکدیگر استفاده گردند.
قیمتگذاری بر اساس مارکاپ چیست؟
قیمتگذاری بر اساس مارکاپ (Markup) به یک استراتژی قیمتگذاری اشاره دارد که در آن قیمت یک محصول یا خدمات با محاسبه مجموع محصولات و درصدی از آن به عنوان افزایش قیمت تعیین میشود.
به عبارت دیگر، این روش، اضافه کردن درصدی به هزینه محصول برای تعیین قیمت فروش آن است. همان طور که گفتیم شاخص مارکاپ به تفاوت قیمت بین قیمت فروش یک کالا یا خدمات و هزینه آن اشاره دارد.
به این ترتیب، مارکاپ در اصل قیمتی است که به کل هزینه یک کالا یا خدمات اضافه میشود و منجر به سود برای شرکت میشود.
برای توضیح بهتر این مفهوم، معادله زیر را در نظر بگیرید:
هزینه کالا یا خدمات + مارکاپ = قیمت فروش
این معادله بدان معناست که مشاغل می‌توانند قیمت‌های خرده‌فروشی یا فروش خود را با اضافه کردن یک افزایش قیمت خاص (مارکاپ) به هزینه‌ای که از تولید کالا یا خدمات متحمل شده‌اند، تعیین نمایند.
اگر درصد مارکاپ را خواستیم، می‌توانید از فرمولی که در بالا ذکر شد استفاده کنیم:
] × 100 هزینه تمام شده / (هزینه تمام شده – قیمت فروش)[ = مارکاپ (%)
مقدار مشخص مارکاپ یا اضافه بها که یک کسب و کار استفاده میکند به نیازهای آن، نوع کسب و کار و صنعتی که در آن فعالیت میکند بستگی دارد. در حالی که برخی از صنایع قیمت کالاها و خدمات خود را درصد کمی افزایش می‌دهند، برخی دیگر می‌توانند هزینه کالاها و خدمات خود را با مبلغ بسیار زیادی افزایش دهند.
مزایای قیمتگذاری بر اساس مارکاپ
قیمتگذاری بر اساس اضافه بها مزایای متعددی دارد که به کسب و کار ما کمک میکند تا به موفقیت بیشتری دست یابد.
برخی از مزایای ناشی از قیمتگذاری بر اساس مارکاپ شامل موارد زیر است:
افزایش سود: وقتی قیمتگذاری بر اساس مارکاپ (Markup) را در نظر می‌گیریم، می‌تواند به ما در تعیین قیمت‌های استراتژیک برای کالاها و خدماتمان کمک کند که منجر به ایجاد سود برای کسب و کارمان خواهد بود. اگر به اندازه کافی به کالاها و خدمات خود مارکاپ دهیم، می‌توانیم به جبران هرگونه هزینه‌ای که در طول تولید متحمل شده‌ایم، کمک نماییم.
جبران هزینه‌ها: از آنجایی که با افزایش قیمت محصولات و خدمات خود، پتانسیل کسب سود را داریم، می‌توانیم این سود را به هزینه نیروی کار و مواد اولیه اختصاص دهیم. این اقدام می‌تواند از بدهکار شدن ما صرفاً به دلیل تولید کالاها و خدماتمان جلوگیری کند.
محاسبه ساده: اگرچه ایجاد یک استراتژی قیمتگذاری شامل چندین رقم مهم است، اما محاسبه قیمت فروش به لطف معادله ساده مارکاپ نسبتاً آسان است.
نحوه استفاده از قیمتگذاری بر اساس مارکاپ
از قیمتگذاری مبتنی بر مارکاپ (Markup) می‌توانیم برای اهداف مختلفی استفاده کنیم تا به ارتقاء کسب و کار خود در صنعت خاص خود یاری رسانیم.
برخی از راه‌هایی که می‌توانید از قیمتگذاری بر اساس مارکاپ به نفع خود استفاده کنیم، عبارت از موارد زیر است:
برای تعیین قیمت فروش واحد یا قیمت خرده‌فروشی: قبل از تعیین قیمت خرده‌فروشی که می‌خواهیم برای یک محصول یا خدمات تعیین کنیم، باید در نظر بگیریم که چه میزان سود می‌خواهیم کسب کنیم و بالاترین قیمتی که در بازار به دست می‌آید، چقدر خواهد بود. به عنوان مثال، اگر می‌خواهیم از هر کالایی که می‌فروشیم 10٪ سود کسب کنیم، قیمت خرده‌فروشی هر کالا باید مجموع قیمت عمده‌فروشی آن و 10٪ افزایش قیمت از هزینه عمده فروشی آن باشد.
برای دستیابی به اهداف سود: برای ایجاد سود، مارکاپ (یا سود اضافی) یک محصول یا خدمات باید تمام هزینه‌های کسب و کار را جبران کند. وقتی یک مارکاپ استراتژیک ایجاد می‌کنیم، این اقدام می‌تواند به پوشش هرگونه ضرری که برای ایجاد محصول یا خدمات متحمل شده‌ایم کمک کند و به ما در جلوگیری از بدهی یاری برساند.
برای ایجاد یک استراتژی قیمتگذاری: می‌توانیم با ایجاد یک استراتژی قیمتگذاری موثر برای کسب و کار خود، از قیمتگذاری بر اساس مارکاپ به نفع خود استفاده کنیم. وقتی بتوانیم با استفاده از درصد مارکاپ مناسب، سود کافی کسب کنیم، این استراتژی می‌تواند باعث پیشی گرفتن ما از رقبا شود و به این ترتیب، به کسب و کار خود کمک می‌کنیم تا در بازار خاص خود به موفقیت بیشتری دست یابد.
جمع‌بندی درس
مارکاپ (Markup) به درصد افزایشی گفته میشود که کسب و کارها به هزینه تمام شده یک محصول یا خدمت اضافه می‌کنند تا قیمت فروش نهایی را تعیین نمایند.
این شاخص مالی مهم با فرمول (](قیمت فروش منهای هزینه تمام شده) تقسیم بر (هزینه تمام شده)[ ضربدر ۱۰۰) محاسبه میشود و به شرکتها کمک میکند تا سودآوری خود را تضمین کنند.
از مزایای کلیدی مارکاپ می‌توان به قیمتگذاری دقیق محصولات، کنترل سودآوری، انعطاف‌پذیری در رقابت بازار و برنامه‌ریزی مالی هوشمندانه اشاره کرد که همگی منجر به تصمیم‌گیری‌های استراتژیک بهتر در کسب و کار می‌شوند.
منابع
