مدیریت زنجیره تامین (scm) چیست و چگونه انجام می شود؟

مدیریت زنجیره تامین (scm) با ایده‌ها و بینش‌هایی حاصل از توجه به روندهای بازار و بازخوردهای مشتریان شکل می‌گیرد. کسب‌وکارها با شنیدن نیازهای مشتریان در مورد محصولات و نحوه دریافت آن‌ها، تلاش می‌کنند عملیات (SCM: supply chain management) خود را بهینه کنند.

این بهینه‌سازی شامل بخش‌های مختلفی از جمله منبع‌یابی، تحقیق و توسعه، تولید، لجستیک و تحویل نهایی است. برای کارآمدی این فرآیند پیچیده، تمامی شرکا در زنجیره باید در یک سیستم SCM هماهنگ و پاسخگو ادغام شوند. درس‌های سال ۲۰۲۰ به ما نشان داد که زنجیره‌های تأمین جهانی آسیب‌پذیر هستند و شرکت‌ها نیاز به نوسازی و فرآیندهایی دارند که بتوانند در شرایط سخت انعطاف‌پذیر باشند.

مدیریت زنجیره تأمین (SCM) چیست؟

مدیریت زنجیره تأمین شامل نظارت و بهینه‌سازی تولید و توزیع محصولات و خدمات یک شرکت می‌شود و هدف اصلی آن بهبود و کارآمدتر کردن فرآیندهای مرتبط با تبدیل مواد اولیه به محصولات نهایی و رساندن آن‌ها به دست مشتری است.

SCM مؤثر می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا فعالیت‌های خود را ساده‌سازی کنند، ضایعات را کاهش دهند، ارزش مشتری را به حداکثر برسانند و در بازار مزیت رقابتی کسب کنند.

مدیریت زنجیره تأمین جهانی: تاریخچه و تکامل

زنجیره‌های تأمین همواره تحت تأثیر نیروهای جهانی، سیاسی، آب و هوا و رویدادهای طبیعی هستند؛ اما یک نکته در مدیریت زنجیره تأمین ثابت است: تغییر! تغییرات در روندهای تجاری، زیست‌محیطی و اقتصادی باعث شده است که بسیاری از کسب‌وکارها وابستگی خود را به تولید در خارج از کشور بازنگری کنند.

فناوری‌های SCM نیز تا حد زیادی تکامل را به سمت تولید نزدیک به ساحل و تولید داخلی بیشتر سوق می‌دهد. راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی به ما به عنوان صاحبان کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که حاشیه سود خود را کاهش دهیم، تولید مازاد را کم کنیم و زمان تولید را به حداقل برسانیم. این توانایی پیشبینی آینده و تجزیه و تحلیل داده‌ها به صورت همزمان، کارایی و بهره‌وری لازم را برای کاهش وابستگی به تولید خارجی فراهم می‌کند.

اهمیت مدیریت زنجیره تامین (scm)

اگر به اطراف خود نگاه کنیم، تقریباً هیچ چیزی در خانه یا محل کارمان بدون وجود زنجیره‌های تأمین وجود نخواهد داشت. صدها میلیون شغل در سراسر جهان با این فعالیت‌ها مرتبط هستند. از کالاهای مصرفی ارزان‌قیمت‌مان گرفته تا تجهیزات جراحی و منابع حیاتی، همه چیز از طریق زنجیره تأمین به دست ما می‌رسد.

با این حال و با وجود اهمیت بالای مدیریت زنجیره تأمین در اقتصاد جهانی، بسیاری از شرکت‌ها هنوز از فرآیندها و ماشین‌آلاتی استفاده می‌کنند که ۵۰ سال است مورد استفاده قرار می‌دهند. شیوه‌های بهبود یافته مدیریت زنجیره تأمین می‌تواند کسب‌وکارها را متحول کند.

شرکت‌ها می‌توانند با به حداقل رساندن ضایعات و تولید مازاد، رقابتی‌تر شوند و در عین حال هزینه‌ها را کاهش داده و کارایی را افزایش دهند. آن‌ها می‌توانند با ارائه لجستیک شخصی‌سازی‌شده، وفاداری مشتری را افزایش دهند و فرآیندهای خود را خودکار کنند تا سریع‌تر، هوشمندانه‌تر و پربارتر شوند.

۵ مرحله مدیریت زنجیره تأمین (SCM)

مدیریت زنجیره تأمین فراتر از صرفاً تدارکات و خرید سنتی است و با هدف بهینه‌سازی کارایی، کاهش هزینه‌ها، پیشگیری از کمبودها و آمادگی برای شرایط اضطراری انجام می‌شود. بیایید با هم پنج مرحله کلیدی مدیریت زنجیره تامین را بررسی کنیم:

۱. برنامه‌ریزی

برنامه‌ریزی نقطه آغازین یک زنجیره تأمین کارآمد است. شرکت‌ها در این مرحله باید تلاش کنند تا با پیش‌بینی نیازهای آتی مشتریان و تولید، عرضه را با تقاضا همسو سازند. این امر مستلزم در نظر گرفتن تمامی جوانب از جمله مواد اولیه مورد نیاز، ظرفیت تولید، محدودیت‌های تجهیزات و نیازهای نیروی انسانی است. استفاده از نرم‌افزارهای برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP) می‌تواند به ما در هماهنگ‌سازی این فرآیند پیچیده کمک شایانی بکند.

۲. منبع‌یابی

روابط قوی با تأمین‌کنندگان، اساس یک فرآیند منبع‌یابی موفق است. شرکت‌ها در این مرحله با همکاری با فروشندگان، مواد مورد نیاز برای تولید را تأمین می‌کنند. می‌دانیم که الزامات منبع‌یابی بسته به نوع صنعت می‌تواند متفاوت باشد؛ اما هدف کلی اطمینان از کیفیت مواد اولیه، قیمت مناسب و انعطاف‌پذیری تأمین‌کننده در شرایط اضطراری است. سابقه اثبات‌شده تأمین‌کننده در تحویل به‌موقع و باکیفیت نیز اهمیت بالایی دارد.

۳. تولید

مرحله تولید قلب تپنده مدیریت زنجیره تامین (scm) است. مواد اولیه در این مرحله به کمک ماشین‌آلات و نیروی کار به محصول نهایی تبدیل می‌شوند. این فرآیند ممکن است شامل زیروظایفی مانند مونتاژ، آزمایش، بازرسی و بسته‌بندی نیز باشد. توجه به ضایعات و عوامل انحرافی از برنامه اصلی در این مرحله بسیار مهم است. مشکلات در صورت بروز باید به سرعت شناسایی و رفع شوند یا مراحل قبلی مورد بازبینی قرار بگیرند.

۴. تحویل

رساندن محصول به دست مشتری پس از تولید و فروش، مرحله بعدی است. یک سیستم مدیریت زنجیره تأمین کارآمد، از قابلیت‌های لجستیکی قوی و کانال‌های تحویل متنوع بهره می‌برد تا تحویل به‌موقع، ایمن و مقرون‌به‌صرفه را تضمین کند. داشتن روش‌های توزیع پشتیبان برای شرایط غیرمنتظره، از جمله اقدامات ضروری در این مرحله است.

۵. بازگشت کالا (لجستیک معکوس)

آخرین مرحله از مدیریت زنجیره تامین (scm)، پشتیبانی از محصول و رسیدگی به مرجوعی‌های مشتریان است. این فرآیند که اغلب به عنوان لجستیک معکوس شناخته می‌شود، نیازمند توانایی دریافت محصولات مرجوعی و تخصیص صحیح بازپرداخت است. مرجوعی‌ها می‌توانند بازخورد ارزشمندی برای شناسایی محصولات معیوب و بهبود طراحی باشند. عدم توجه به علت اصلی مرجوعی‌ها می‌تواند منجر به تکرار آن‌ها در آینده شود و به زنجیره تأمین آسیب بزند.

انواع مدل‌های زنجیره تأمین

مدیریت زنجیره تأمین (SCM) رویکردی یکسان برای همه شرکت‌ها نیست، بلکه متناسب با اهداف، محدودیت‌ها و نقاط قوت هر کسب‌وکار شکل می‌گیرد. بیایید با انواع مختلف مدل‌های زنجیره تأمین آشنا شویم:

مدل جریان مداوم

این مدل که بیشتر برای صنایع باثبات با تقاضای نسبتاً ثابت مناسب است، بر تولید مستمر یک محصول مشابه تکیه دارد. تمرکز تولیدکننده در این مدل بر حفظ یک روند ثابت تولید است و انتظار دارد که تغییرات تقاضای مشتری اندک باشد.

مدل چابک

مدل چابک بر انعطاف‌پذیری تأکید دارد و برای شرکت‌هایی با تقاضای غیرقابل پیش‌بینی یا محصولات سفارشی مناسب است. شرکت در این مدل باید آمادگی تغییر جهت بر اساس نیازهای لحظه‌ای را داشته باشد و بتواند به سرعت خود را با شرایط جدید تطبیق دهد.

مدل سریع

این مدل بر سرعت گردش محصولاتی با چرخه عمر کوتاه تمرکز دارد. شرکت‌ها با استفاده از این مدل تلاش می‌کنند تا به سرعت کالا را تولید کنند و مطمئن شوند که محصول قبل از پایان تاریخ انقضاء به فروش می‌رسد.

مدل انعطاف‌پذیر

مدل انعطاف‌پذیر در مدیریت زنجیره تامین (scm) برای شرکت‌هایی ایده‌آل است که تحت تأثیر تغییرات فصلی قرار دارند. این مدل به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در دوره‌های اوج تقاضا، تولید را افزایش داده و در دوره‌های کم‌تقاضا تولید را کاهش دهند.

مدل کارآمد

شرکت‌هایی که در صنایعی با حاشیه سود پایین فعال هستند، می‌توانند با بهینه‌سازی فرآیندهای مدیریت زنجیره تأمین خود، مزیت رقابتی کسب کنند. این مدل شامل یافتن راه‌هایی برای بهبود استفاده از تجهیزات، مدیریت موجودی و پردازش سفارشات است.

مدل سفارشی

در صورتی که هیچ‌کدام از مدل‌های فوق با نیازهای یک شرکت مطابقت نداشته باشد، می‌توان برای مدیریت زنجیره تامین (scm) یک مدل سفارشی طراحی و اجرا کرد. این رویکرد اغلب برای صنایع بسیار تخصصی با نیازهای فنی بالا مانند خودروسازی ضروری است.

مزایای مدیریت زنجیره تأمین

مدیریت زنجیره تأمین (SCM) برای بسیاری از کسب‌وکارها یک ضرورت اساسی است و مزایای بهینه‌سازی آن می‌تواند تحول‌آفرین باشد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای SCM بهینه اشاره می‌کنیم:

• افزایش بهره‌وری: سیستم‌های نوین مدیریت زنجیره تأمین با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، به بهبود عملکرد ماشین‌آلات و سیستم‌ها کمک کرده و در نتیجه بهره‌وری را افزایش می‌دهند.
• کاهش هزینه‌های زنجیره تأمین: با بهره‌گیری از تحلیل‌های پیش‌بینی‌کننده و اینترنت اشیا می‌توان از هدررفت منابع جلوگیری کرد و کارآمدترین گردش‌های کاری را ساخت که منجر به کاهش هزینه‌ها می‌شود.
• چابکی و تاب‌آوری بیشتر زنجیره تأمین: سیستم‌های SCM انعطاف‌پذیر با ارائه داده‌های بلادرنگ و بینش‌های هوشمند، به شرکت‌ها این امکان را می‌دهند که به سرعت با تغییرات بازار و نیازهای مشتریان سازگار شوند.
• بهبود کیفیت محصول: تیم‌های تحقیق و توسعه با جمع‌آوری و تحلیل بازخورد مشتریان می‌توانند محصولات خود را مطابق با نیازها و خواسته‌های واقعی بازار طراحی و تولید کنند.
• خدمات بهتر به مشتری: مدیریت زنجیره تامین (scm) مدرن با تمرکز بر مشتری، به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که بازخورد مشتریان را به سرعت اعمال کرده و سفارشات را به صورت شخصی‌سازی‌شده در مقیاس بزرگ تولید کنند.

جمع بندی درس

مدیریت زنجیره تامین (SCM) مجموعه‌ای از فرآیندها است که جریان کالا و اطلاعات را از تامین‌کننده تا مصرف‌کننده نهایی مدیریت می‌کند. هدف اصلی SCM ایجاد مزیت رقابتی از طریق بهبود کارایی، کاهش هزینه‌ها و افزایش رضایت مشتری است. یک SCM موفق به همکاری و هماهنگی بین تمام ذی‌نفعان زنجیره تأمین از جمله تامین‌کنندگان، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و خرده‌فروشان نیاز دارد. شرکت‌ها با استفاده از فناوری‌های نوین و رویکردهای مبتنی بر داده می‌توانند زنجیره تأمین خود را بهینه کرده و به اهداف تجاری خود دست یابند.

متخصصان این آکادمی به کسب و کارها کمک می کنند تا بتوانند زنجیره تامین خود را به بهترین شکل مدیریت کنند. در هر کسب و کاری ، خرید، مهمترین فرایند است. اگر نتوانیم فرایند تامین و خرید را درست مدیریت کنیم، فرایند بازاریابی و فروش نیز دچار مشکل خواهد شد. برای تماس و دریافت مشاوره ، از متخصصان این آکادمی، می توان با تلفن 28427054 و یا با شماره 28427338 با در نظر گرفتن کد تهران (021) تماس حاصل نموده یا به ایمیل به info@eybpoosh.com