چیدمان متقاطع یا ضربدری یا کراس مرچندایزینگ (cross merchandising) چیست؟
تکنیک فوق العاده چیدمان ضربدری یا کراس مرچندایزینگ (cross merchandising) ، در اصطلاح انگلیسی آن به « چیدمان صلیبی » و در ادبیات پخش و توزیع به « چیدمان متقاطع » معروف است، یکی از پرکاربردترین تکنیکهای مرچندایزینگ در فروشگاهها و مبادی خرده فروشی است. این نوع از چیدمان زیرمجموعه دانش چیدمان فروش یا همان مرچندایزینگ (merchandising) ، است.
دانش مرچندایزینگ، به روشهای مختلفی متوسل میشود که بوسیله آنها نمایش محصولات از دسته های مختلف با هم یه بصورتهای مختلف انجام شده تا بواسطه آن در خرده فروشی، امکان فروش بیشتر این محصولات وجود داشته باشد. بطورمعمول، مرچندایزینگ کمک خواهد کرد تا محصولات بصورت مهندسی شده در معرض دید و انتخاب مشتریان در مبادی فروش قرار داشته باشد تا افزایش فروش در مبداء خرده فروشی تحقق یابد.
مفهوم چیدمان متقاطع یا کراس چیست؟
در ادبیات بازاریابی بسیاری از لغات مصطلح این دانش به فارسی برگردانده شده است. در این میان، واژه مرچندایزینگ به لغت بازارپردازی ترجمه شده و به این عنوان نیز نام برده میشود. به هرصورت همه این امور برای تولید درآمد اضافی برای فروشگاه و افزایش فروش صورت میگیرد.
چیدمان ضربدری یا کراس مرچندایزینگ نیز نوعی از بازارپردازی است که موجب ایجاد فروش اضافی یا فروش محصول ثانویه میشود. این مهم بوسیله پیوند محصولات مختلف با یکدیگر صوررت میگیرد که یا مکمل یکدیگر هستند و یا به طور منطقی میتوانند در ارتباط یا به همراه هم مورد استفاده قرار گیرند.
این استراتژی همچنین با هدف بهبود تجربه حسی مشتری با در معرض دید قرار دادن کالاها یا لمس آنها صورت میگیرد. یکی از مهمترین کارهایی که کراس مرچندایزینگ انجام میدهد، در دسترس نمودن کالاهایی است که مشتری با هدف خرید آنها به فروشگاه مراجعه نکرده اما زمانی که در چند نقطه مختلف (والبته مرتبط)، آنها را مشاهده یا لمس میکند، نیاز به خرید آنها را در ذهن خود یادآور شده و آنها را تهیه میکند. بیشترین کاربرد این نوع از بازارپردازی برای کالاهایی است که معمولا مشتری برای خرید آنها یا پیداکردن محل آنها در فروشگاه زمان صرف نخواهد کرد.
برای روشن شدن بهتر این موضوع، تعدادی مثال را بررسی میکنیم. به عنوان نمونه تقریبا هیچ فردی برای خرید باطری قلمی، به فروشگاههای زنجیره ای مراجعه نمیکند. معمولا این کالا را (اگر ضروری باشد)، از نزدیکترین سوپرمارکت یا کیوسک تهیه میکند. بسیاری از اوقات هم شده که مشتری از فروشگاهی کلیه خریدهای خود را انجام داده اما زمانی که به منزل میرسد و مثلا کنترل تلویزیون را دست میگیرد، متوجه میشود که فراموش کرده باطری بخرد. یعنی باطری با این حال که کالای ضروری است، در لیست خرید مشتری جایی ندارد.
به همین سبب فروشگاهها عموما در کنار صندوقها قفسههای کوچکی دارند که مشتری در زمان صبر کردن جهت تسویه حساب، این شلفها را میبیند و به خاطر میآورد که مثلا شکلات یا باطری نیاز دارد و همان زمان آن را بر میدارد. این یکی از سادهترین و معمولترین روشهای کراس مرچندایزینگ است.
انواع تکنیک های چیدمان متقاطع یا کراس مرچندایزینگ چیست؟
چیدمان ضربدری یا کراس مرچندایزینگ، به انواع و روشهای مختلفی صورت میگیرد. دراین مقاله، مصطلحترین این روشها را بررسی خواهیم کرد.
تکنیک نمایش و دسترسی
همانگونه که در مثال عنوان شد، به نمایش گذاشتن کالا و در دسترس بودن در محلهای پرتردد(مانند ابتدای شلفها، آویزها، جزیره ها و یا صندوقها)، روشی معمول برای انجام این مهم است. به طور کلی نمایش، شامل درمعرض دید و دسترس قراردادن یک سری از محصولات خاص است که به مشتری یادآوری میکند که محصول خاصی را نیاز دارد. به بیان دیگر نمایش، ارائه راهحل تصویری برای نیازهای مشتری و ترغیب وی به خرید بیشتر یا تکمیل خرید اوست.
تکنیک چیدمان تاکیدی
در چیدمان تاکیدی (که دربرخی اوقات از آن به عنوان چیدمان ثانویه نیز نام برده میشود)، کالا در محیطها و فضاهای مختلف در معرض دید مشتری قرار میگیرد. این کار با تکرار نمایش محصولاتی خاص دردستههای مختلف، اتصال شلفهای کوچک محصول به قفسههایی با محصولات مرتبط یا بی ربط، قفسه، نمایش تکرار شده محصول در راهرو ها و … انجام میشود. این موضع مشتریان را قادر میسازد برای تهیه آن محصولات در حین خرید، در زمان و انرژی صرفه جویی نموده و درهنگام گشت زدن در راهروها و فروشگاه، نیاز به خرید اقلام اضافی را حس کنند و آن را تهیه کنند. اقلامی که درحالت عادی، مشتری یا توجه نداشت و یا نمیتوانست در غیر این صورت به آنها دسترسی پیدا کند.
تکنیک چیدمان وابسته
چیدمان وابسته و یا لینک دومحصول، نوعی از این بازارپردازی است که بوسیله آن دو یا چند محصول مرتبط به یکدیگر در نقاط مختلف به نمایش در معرض انتخاب مشتری گذاشته میشوند. این روش در فروشهای اینترنتی و نمایش لینکهاای وابسته به وفور به چشم میخورد. یکی از مزایای مهم این رویکرد، پیوند دادن دو محصول آنلاین بایکدیگر است بطوریکه فایده آن برای مشتری، رهایی ازمحدودیت های فیزیکی، سهولت در تصمیم خرید است و برای فروشنده امکان مهندسی نیازهاای مشتری با توجه به سابقه مصرف فردی اوست.
تکنیک باندلینگ
باندلینگ، تکنیکی است که ماانند تکنیک قبلی عمل میکند اما بسیار صریح تر و واضح تر این تکنیک را بکار میبرد. این تکنیک مطابق مطالعات قبلی رفتار مصرف کنندگان، ارتباطی بین محصولات و رفتار مصرف کننده ایجاد نموده که ذهن مشتری آن راا خواهد پذیرفت. به عنوان مثال باندل کردن اسکاچ به مایع ظرفشویی است که بااتوجه به مکمل بودن این دو محصول، مشتری هم هردومحصول را میبیند و امکان خرید هردو محصول وجود دارد.
این تکنیک بیشتر درخصوص محصولاتی بکار میرود که همراه با یکدیگر مصرف میشوند و یا مکمل هم هستند. به عنوان مثال باندل کردن کارتریج با پرینتر است که به مشتری خواص مکمل هردو محصول را خاطر نشان میکند. باندل کردن محصولاتی که اثرات ناخواسته دیگری را جبران می کند نیز یک استراتژی متعارف است.
مثالهایی از چیدمان ضربدری یا کراس
ه عنوان مثال در حوزه خرید آنلاین، وبسایت آمازون با استفاده از بخش با عنوان “مشتریانی که این آیتم را خریدند”، اقداام به تصویرسازی در ذهن مشتری نموده است. این وبساایت با ااستفااده از روش فوق، پیشنهادات خود را به طور مداوم با الگوهای خرید مشتریان تنظیم میکند.
در روش فیزیکی این مدل از چیدمان، کالاهای مرتبط یا مکمل در یک قفسه به همراه هم، به نمایش درمیآیند. این تکنیک با نمایش چندین محصول مختلف مکمل و نشان دادن تعامل آنها با یکدیگر، میکوشد تا فروش بیتری در نقطه فروش ایجاد کند. از نمونههای رایج این تکنیک، ست کردن چند لباس و اکسسوری آن در فروشگاههاای لباس بر روی مانکن و یا نمایش قفسه باطری درکنار انواع ااسباب باازی و یا کریدور لوازم خانگی است.
این استراتژی اکثر مواقع در فروشگاههای موااد غذایی به کار میرود. بطوریکه نان، کره، پنیر و خامه در یک نقطه و مرتبط به هم نمایش داده میشوند.
