کتاب “مدیریت بازاریابی”، نوشته فیلیپ کاتلر و کوین لین کلر به ترجمه دکتر مهدی امیر جعفری، پرداخته و چاپ انتشارات نص در تهران است. این کتاب، یکی از کتابهای مرجع در بازاریابی، و شاید بتوان گفت مهمترین کتاب در زمینه بازاریابی در جهان است. این کتاب تابه حال حدود 18بار توسط خود کاتلر بازنویسی و اصلاح و به روز شده است. در کشور عزیزمان نسخه‌های متعددی از ترجمه این کتاب وجود دارد که از جمله آنها، ترجمه‌ی دکتر مهدی امیرجعفری است. این ترجمه وزین و کارآمد، در دو جلد و به صورت رنگی و با کیفیتی نزدیک به کتاب اصلی با توضیحات و عکسها و مثالهای بسیار کارآمد، چاپ و منتشر شده است. این نسخه، ترجمه ویرایش چهاردهم کتاب است که در سال ۲۰۱۱ منتشر شده است. مدیریت بازاریابی، از جمله زیرمجموعه‌های دانش مدیریت است که همواره مورد توجه فعالان حوزه کسب و کار بوده است.
فیلیپ کاتلر به عنوان پدر علم بازاریابی جهان شناخته شده است و کوین کلر، از بزرگان حوزه مدیریت بازاریابی است. این دو استاد بزرگ، کتابهای متعددی را در این زمینه تالیف و منتشر کرده‌اند.
با وجود اینکه مکاتب متعددی در حوزه بازاریابی وجود دارد و نگرش کاتلر و کلر، تنها یکی از آنهاست، اما همچنان کتاب مدیریت بازاریابی کاتلر و کلر، به عنوان حاکم بلامنازع آموزش مدیریت بازاریابی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی دنیا به رسمیت شناخته شده و کتاب مرجع بازاریابی در جهان است.
فصلهای کتاب
این کتاب به دلیل توضیحات بسیار کامل و مفصل و وجود عکسها و مثالهای عینی از عملکرد شرکتها و برندهای مختلف، در دوجلد تهیه و چاپ شده است. دوجلد کتاب شامل بیست و دو فصل است که این فصلها، بشرح ذیل است.
- فصل اول – بازاریابی در قرن بیست و یکم.
- فصل دوم – طراحی استراتژی‌ها و برنامه‌های بازاریابی.
- فصل سوم – جمع آوری اطلاعات محیطی و پیش بینی تقاضا.
- فصل چهارم – انجام تحقیقات بازاریابی.
- فصل پنجم – خلق روابط وفادارانه بلند مدت.
- فصل ششم – تجزیه و تحلیل بازارهای مصرفی.
- فصل هفتم – تجزیه و تحلیل بازارهای صنعتی.
- فصل هشتم – شناسایی بخش‌های بازار و تعیین بازارهای هدف.
- فصل نهم – خلق ارزش ویژه نامهای تجاری.
- فصل دهم – هنر موضع یابی برای نامهای تجاری.
- فصل یازدهم – پویایی‌های رقابت.
- فصل دوازدهم – طراحی استراتژی های محصول.
- فصل سیزدهم – طراحی و مدیریت خدمات.
- فصل چهاردهم – استراتژی ها و برنامه های قیمت گذاری.
- فصل پانزدهم – طراحی و مدیریت شبکه های بازاریابی یکپارچه.
- فصل شانزدهم – مدیریت خرده فروشی ها، عمده فروشی ها و تدارکات.
- فصل هفدهم – طراحی ومدیریت بازاریابی یکپارچه.
- فصل هجدهم – مدیریت ارتباط انبوه.
- فصل نوزدهم – مدیریت ابزارهای ارتباط شخصی.
- فصل بیستم – معرفی پیشنهادات بازاریابی جدید.
- فصل بیست و یکم – نفوذ در بازارهای جهانی.
- فصل بیست و دوم – مدیریت سازمان بازاریابی با رویکرد بلندمدت.
تاملی بر کتاب مدیریت بازاریابی
کاتلر و کلر، مبحث مدیریت بازاریابی را با مفهوم تدوین برنامه بازاریابی یا Marketing Plan آغاز می‌کنند. البته مفاهیم برنامه بازاریابی، در ابتدای کتاب آنها به صورت نسبتاً کلی مطرح می‌شود و در ادامه به بررسی دقیق‌تر هر یک از اجزای آن پرداخته می‌شود.
در ادامه کتاب، انجام تحقیقات بازار یا Market Research مورد توجه قرار می‌گیرد و به مباحثی مانند اندازه‌گیری تقاضای فعلی و پیش بینی تقاضای آتی پرداخته می‌شود.
کاتلر و کلر در این کتاب، تجزیه و تحلیل بازار محصولات مصرفی (مانند خمیر دندان و سیگار و کتاب و یخچال) را از تجزیه و تحلیل بازار محصولات صنعتی (مانند ماشین آلات کارخانجات) را تفکیک می‌کنند و به صورت جداگانه مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند.
ارزش آفرینی برای مشتری، بخش بندی بازار، ارزش آفرینی برای برندها و شیوه های ایجاد موقعیت برای یک برند در بازار از جمله مطالب دیگری هستند که کاتلر و کلر به عنوان زیرمجموعه‌ای از مبحث مدیریت بازاریابی مورد توجه قرار می‌دهند.
برای کسانی که در حوزه استراتژی رقابتی مطالعه کرده‌اند، احتمالاً بخشهایی از کتاب مدیریت بازاریابی که تحت همین عنوان، از حوزه استراتژی مورد بحث قرار گرفته اند، حرف‌های چندان جدیدی نخواهد داشت.
اما مباحث مربوط به استراتژی محصول یا Product Strategy از جمله مباحثی است که در کتاب مدیریت بازاریابی، به شیوه‌ای بسیار روان و ساده آموزش داده شده‌اند.
مدیریت خرده فروشی‌ها، مدیریت شبکه های بازاریابی، طراحی و مدیریت ارتباطات بازاریابی یکپارچه، بحث‌های تبلیغات و روابط عمومی و نفوذ در بازارهای جهانی، از جمله بحث‌های دیگری است که در این کتاب مورد توجه قرار گرفته اند.
البته بدیهی است که نفوذ در بازارهای جهانی در این کتاب و کتابهای مشابه(که در امریکا نوشته شده)، بیشتر به توسعه بازار محصولات آمریکایی در بازارهای شرق دور نگاه کرده و شاید اگر مخاطب ایرانی با توجه به عنوان این فصل، جذب چنین کتابی شود، رضایت وی چندان تامین نخواهد شد.
به هر رو، کتاب مدیریت بازاریابی تالیف شده توسط کاتلر و کلر، بدون هر گونه رقیب جدی، رایج ترین کتاب آموزش مدیریت بازاریابی در سراسر جهان است و هم اکنون ویرایش شانزدهم آن (مربوط به سال ۲۰۱6) در بازارهای جهانی عرضه می‌شود.
مطالعه این کتاب به کلیه فعالان در حوزه مدیریت، بازاریابی و فروش توصیه می‌شود. در اصل خواندن هرکتابی در خصوص مفاهیم بازاریابی مفید خواهد بود اما تقریبا تمام کتابهای حوزه بازاریابی، در بخش یا بخشهایی به این کتاب استناد نموده‌اند و از اصول کاتلر بهره‌مند شده اند.
نوشته: فرامرز عیب پوش