پیش‌گویی خود مخرب(Self-defeating prophecy)، چیست؟

این پدیده، یکی از سوگیری های فردی یا گروهی بسیار جالب است که به پیش‌بینی خود مخرب مشهور است. مطابق این پدیده، پیش‌بینی انجام می‌شود و خود همان پیش بینی، شرایطی را به وجود می‌آورد که در نهایت مانع از به وقوع پیوستن آن می‌شوند.

توجه داشته باشیم که پیش‌بینی خود مخرب با «پیش‌بینی خودمحقق‌ شونده»، که رویدادی منفی را پیش‌بینی می‌کند تفاوت دارد. به عنوان مثال، مارکسیسم خود نوعی پیش بینی خود مخرب است. نظام سرمایه‌داری با عنایت به پیش‌گویی‌های مارکسیسم، نرخ مالیات را بالا می‌برد و از این رو، مانع از بروز شکاف طبقاتی عمیق و نابودی خود می‌شود.

همانگونه که اشاره شد، این مفهوم باوجود نزدیکی بسیار با مفهوم پیشگویی خود محقق شونده(Self-fulfilling Prophecy)، که به نامهای دیگری چون «پیشگویی خودشکوفا»، «فرض خود انجام(Self-fulfilling Prophecy)» یا «فرض خود تایید» و «پیش بینی خود محقق شونده» نیز شناخته می شود، کاملا فرق دارد و نباید با آن اشتباه شود. این مفهوم هیچ ارتباطی با اثر پیگمالیون یا «اثر گولم» ندارد. این مفهوم در حقیقت نوعی خودزنی است.

مهم است که یک پیشگویی خود مخرب را از خود محقق شونده متمایز کنیم. اگر یک پیشگویی از یک نتیجه منفی ساخته شود، و آن پیامد منفی در نتیجه بازخورد مثبت حاصل شود، در این صورت این یک پیشگویی خود محقق شونده و سازنده است.

به عنوان مثال، اگر گروهی تصمیم بگیرند که نمی توانند به هدفی دست یابند و در نتیجه از تلاش برای رسیدن به هدف دست بردارند، پیشگویی آنها خود مخرب بوده است.