بارها دیده ایم که یک شخصیت ناشناخته و یا نه چندان محبوب (اگر نگوییم منفور!)، در شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر یا سایر فضاها، اقدام به سخنی نفرت انگیز انجام می دهد. در ادامه این رفتار وی منجر به سیل اعتراضات و واکنشهای مختلف می شود! اما موضوع چیست؟ چگونه برخی از انسانها از این روش برای ارتباط، اشتراک گذاری و حتی کسب درآمد استفاده کرده اند؟ در این درس قصد داریم پدیده ای به نام بازاریابی نفرت (Hate Marketing) را به صورت جامع بررسی کنیم.
البته فراموش نکنیم که نباید بازاریابی نفرت را با ترولینگ (trolling) اشتباه بگیریم. ترولینگ افزایش بی پروایی کاربران در فضای مجازی است. این پدیده زمانی رخ می دهد که فرد معمولا ناشناخته است. اما موضوع این درس کاملا متفاوت است…

چرا برخی انسانها عمداً خود منفور می کنند؟
برخلاف تصور عموم، این انسانها معمولا بی خبر یا نادان نیستد، بلکه برخی هر چند وقت یکبار از این استراتژی استفاده می کنند. برخی انسانها عمداً با پست های توهین آمیز، جنجالی یا نفرت پراکن، برای خودشان فحش می خرند!
اما هرچه برای کاربران آب نداشته باشد، برای منفورها نان دارد! اما از آن سو، این رفتار نه تنها به مخاطبان آسیب می زند، بلکه می تواند عواقب روانی جدی مانند افسردگی، اضطراب و خود تحقیری برای مخاطبان قربانی به همراه داشته باشد.
بازاریابی نفرت چیست؟
بازاریابی نفرت، نوعی استراتژی است که در آن افراد یا برندها با انتشار محتوای جنجالی، توهین آمیز یا تحریک آمیز، به صورت عمدی واکنش های منفی، انتقادات و حتی نفرت مخاطبان را برمی انگیزند. هدف اصلی این روش، جلب توجه گسترده در فضای مجازی و افزایش دیده شدن (Visibility) است. برخلاف تصور عموم که ممکن است این رفتارها را ناشی از نادانی یا بی توجهی بدانند، بازاریابی نفرت معمولاً با برنامه ریزی دقیق و با هدف بهره برداری از احساسات مخاطبان انجام می شود.
این استراتژی از مکانیزم های روان شناختی بهره می گیرد. چونکه معمولاً محتوای جنجالی و احساسی، به سرعت توجه کاربران را جلب می کند و باعث می شود آن ها با لایک، کامنت یا اشتراک گذاری، به گسترش محتوا کمک کنن. حتی اگر این واکنش ها از سر خشم یا اعتراض باشد هم کامنت محسوب شده و به رشد محتوا کمک می کند.!.
تفاوت بازاریابی نفرت با ترولینگ چیست؟
هرچند بازاریابی نفرت و ترولینگ شباهت هایی دارند، اما تفاوت های کلیدی بین آن ها وجود دارد:
تفاوتهای اهدف
در بازاریابی نفرت، هدف اصلی جلب توجه برای افزایش شهرت، فروش یا درآمد است. اما در ترولینگ، هدف اغلب صرفاً تحریک و آزار دیگران بدون نیت تجاری مشخص است.
تفاوت در برنامه ریزی
بازاریابی نفرت معمولاً با استراتژی و برنامه ریزی انجام می شود، درحالی که ترولینگ می تواند خودجوش و بدون هدف مشخص باشد.
تفاوت در مخاطب
بازاریابی نفرت به دنبال جذب مخاطب هدفمند (حتی اگر از طریق نفرت باشد) است، اما ترولینگ معمولاً به صورت تصادفی و بدون تمرکز روی گروه خاصی انجام می شود.
چرا برخی افراد یا برندها از بازاریابی نفرت استفاده می کنند؟
برخلاف باور عموم، افرادی که از این روش استفاده می کنند، معمولاً ناآگاه یا بی برنامه نیستند. آن ها با آگاهی کامل از واکنش های احتمالی، این استراتژی را به کار می گیرند. اما چرا کسی باید برای خودش فحش بخرد؟
جلب توجه سریع
در دنیای پررقابت شبکه های اجتماعی، جلب توجه کاربران کار آسانی نیست. محتوای جنجالی و نفرت انگیز به دلیل برانگیختن احساسات قوی (مانند خشم، تعجب یا انزجار)، به سرعت وایرال می شود. الگوریتم های پلتفرم هایی مانند اینستاگرام و توییتر (ایکس) نیز به محتوایی که تعامل (Engagement) بالایی ایجاد می کند، اولویت می دهند.
افزایش شهرت و دیده شدن
برای برخی افراد یا برندها، حتی شهرت منفی بهتر از گمنامی است. انتشار محتوای جنجالی می تواند یک فرد یا برند ناشناخته را به سرعت در مرکز توجه قرار دهد. این شهرت، حتی اگر منفی باشد، می تواند به فرصت های تجاری مانند اسپانسرشیپ، تبلیغات یا فروش محصول منجر شود.
ایجاد هویت و پایگاه طرفداران
برخی افراد با استفاده از بازاریابی نفرت، گروه خاصی از مخاطبان را جذب می کنند که با دیدگاه های جنجالی آن ها هم راستا هستند. این طرفداران وفادار می توانند به عنوان یک پایگاه قوی برای حمایت از فرد یا برند عمل کنند.
کسب درآمد
هرچند عجیب به نظر می رسد، نفرت می تواند به پول تبدیل شود! افزایش بازدید، تعامل و فالوئرها می تواند به قراردادهای تبلیغاتی، همکاری با برندها یا فروش محصولات منجر شود.
تأثیرات بازاریابی نفرت بر جامعه و مخاطبان چیست؟
اما بازاریابی نفرت، هرچند برای برخی نان دارد ، تأثیرات منفی عمیقی بر جامعه و افراد باقی میگذارد. تاثیراتی که شاید سالها نتوان اثرات آنها را پاک کرد. برخی از این آثار منفی را بررسی خواهیم کرد.
آسیب های روانی
محتوای نفرت پراکن می تواند باعث ایجاد احساساتی مانند خشم، اضطراب، افسردگی یا خودتحقیری در مخاطبان شود. به ویژه اگر این محتوا گروه خاصی (مانند اقلیت ها، زنان یا افراد با ویژگی های خاص) را هدف قرار دهد، می تواند به کاهش اعتمادبه نفس و احساس امنیت در این افراد منجر شود.
قطبی سازی جامعه
بازاریابی نفرت با ایجاد دوقطبی های اجتماعی (موافقان در برابر مخالفان)، به افزایش تنش و اختلاف در جامعه دامن می زند. این امر می تواند به کاهش همدلی و گفت وگوی سازنده بین گروه های مختلف منجر شود.
کاهش کیفیت محتوای دیجیتال
وقتی محتوای جنجالی و نفرت پراکن به دلیل تعامل بالا در اولویت الگوریتم ها قرار می گیرد، محتوای باکیفیت و ارزشمند ممکن است کمتر دیده شود. این موضوع به کاهش کیفیت کلی فضای دیجیتال منجر می شود.
تأثیر بر برندها و کسب وکارها
برندهایی که از این استراتژی استفاده می کنند، ممکن است در کوتاه مدت به شهرت برسند، اما در بلندمدت با خطر از دست دادن اعتبار و اعتماد مشتریان مواجه شوند. مصرف کنندگان امروزی به ارزش های برند حساس هستند و ممکن است از برندهایی که به نفرت پراکنی متوسل می شوند، فاصله بگیرند.

چگونه با بازاریابی نفرت مقابله کنیم؟
برای کاهش تأثیرات منفی بازاریابی نفرت، هم به عنوان کاربر و هم به عنوان تولیدکننده محتوا، می توان اقداماتی انجام داد:
واکنش آگاهانه
به جای واکنش احساسی به محتوای جنجالی (مانند کامنت گذاشتن یا اشتراک گذاری از روی خشم)، بهتر است این محتوا را نادیده بگیرید یا حتماً آنها را ریپورت (Report) کنیم. این کار باعث کاهش تعامل و دیده شدن این نوع محتوا می شود.
حمایت از محتوای مثبت
با حمایت از محتوای ارزشمند و مثبت، می توانیم به بهبود کیفیت فضای دیجیتال کمک کنیم. لایک، کامنت و اشتراک گذاری محتوای مفید، الگوریتم ها را به سمت اولویت دادن به این نوع محتوا سوق می دهد.
آموزش سواد رسانه ای
آگاهی از ترفندهای بازاریابی نفرت و درک مکانیزم های جلب توجه در شبکه های اجتماعی، به کاربران کمک می کند تا فریب این استراتژی ها را نخورند.
مسئولیت پذیری برندها
برندها باید از استراتژی های غیراخلاقی مانند بازاریابی نفرت پرهیز کنند و به جای آن، روی تولید محتوای ارزشمند و هم راستا با ارزش های انسانی تمرکز کنند.
جمع بندی درس
بازاریابی نفرت، استراتژی ای است که با سوءاستفاده از احساسات مخاطبان، به دنبال جلب توجه و کسب سود است. هرچند این روش می تواند در کوتاه مدت به شهرت یا درآمد منجر شود، اما تأثیرات منفی آن بر روان مخاطبان، کیفیت محتوای دیجیتال و انسجام اجتماعی غیرقابل انکار است.
ما به عنوان کاربران فضای دیجیتال، با آگاهی از این ترفندها و واکنش های آگاهانه، می توانیم از گسترش نفرت جلوگیری کنیم و به جای آن، به ترویج محتوای مثبت و ارزشمند کمک کنیم. بیاییم با انتخاب محتوای باکیفیت و حمایت از گفت وگوهای سازنده، فضای دیجیتال را به مکانی بهتر تبدیل کنیم.
بازاریابی انواع و کانالهای مختلفی دارد. خصوصاً در کمپینهای مختلف برای مبارزه با برندهای رقیب. پیاده سازی این مفهوم در سازمانها، نیازمند تجربه و دانش کافی در این حوزه است. متخصصین آکادمی عیب پوش با سالها تجربه کافی و مرتبط در این حوزه، امکان پیاده سازی استراتژیهای بازاریابی در هر کسب و کاری را فراهم کرده است.
برای تماس و دریافت مشاوره ، با تلفن 02128427054 و یا با شماره 02128427338 تماس حاصل کنیم. همچنین ثبت نام در آکادمی، یکی از راههایی است که دسترسی به این آکادمی را در موبایل ما همیشگی میکند.