یک روز در دنیای تجارت و خرده‌فروشی وجود دارد که هیجان و اشتیاق ما خریداران به اوج خود می‌رسد: جمعه سیاه یا همان بلک فرایدی (Black Friday) این پدیده که ریشه در سنت‌های آمریکایی دارد، به سرعت به یک رویداد جهانی تبدیل شده است و هر ساله میلیونها نفر را به سمت فروشگاه‌ها و سایت‌های اینترنتی می‌کشاند. جمعه سیاه فراتر از یک روز خرید عادی، به نمادی از آغاز فصل تعطیلات و فرصتی برای بهره‌مندی از تخفیف‌های استثنایی تبدیل شده است؛ اما جمعه سیاه دقیقاً چیست و چه تأثیری بر صنعت خرده‌فروشی و رفتار مصرف‌کنندگان دارد؟ بیایید با هم ریشه‌ها، تحولات، تأثیرات گسترده و مزایای جمعه سیاه را بررسی کنیم.
تاریخچه پبدایش جمعه سیاه چیست؟
اصطلاح جمعه سیاه برای اولین بار در دهه ۱۹۵۰ در شهر فیلادلفیا به کار رفت. در آن زمان پلیس شهر از این عبارت برای توصیف آشفتگی و ازدحامی استفاده کرد که پس از روز شکرگزاری به دلیل هجوم خریداران به خیابان‌ها ایجاد می‌شد. این هجوم ترافیک سنگین و مشکلات فراوانی را برای نیروهای انتظامی ایجاد می‌کرد؛ بنابراین در ابتدا جمعه سیاه بار معنایی منفی داشت و نشان‌دهنده ساعات طولانی و طاقت‌فرسایی بود که پلیس در این روز با آن مواجه می‌شد.
با این حال، فروشگاه‌ها و خرده‌فروشان در اواخر دهه ۱۹۸۰ تصمیم گرفتند با تغییر روایت، جمعه سیاه را به یک رویداد مثبت و سودآور تبدیل کنند. آن‌ها این ایده را ترویج کردند که بلک فرایدی (Black Friday) روزی است که فروشگاه‌ها پس از یک دوره ضرر (و در وضعیت قرمز) به سودآوری (وضعیت سیاه) می‌رسند. این تغییر هوشمندانه در بازاریابی، درک عمومی از جمعه سیاه را به کلی دگرگون ساخت و آن را به نمادی از تخفیف‌های بزرگ و آغاز غیررسمی فصل خرید تعطیلات تبدیل کرد.
جمعه سیاه به مرور زمان از یک روز فروش به یک رویداد چند روزه تبدیل شده است که اغلب در طول آخر هفته پس از روز شکرگزاری ادامه می‌یابد و در Cyber Monday به اوج خود می‌رسد. این گسترش نشان‌دهنده ریشه‌دار بودن این سنت در فرهنگ آمریکایی و اشتیاق میلیونها نفر برای استفاده از این تخفیف‌ها است.
این روزها جمعه سیاه شلوغ‌ترین روز خرید در سال در سرتاسر جهان و حتی کشورمان ایران است و تأثیر قابل توجهی بر خرده‌فروشان و مصرف‌کنندگان دارد. این رویداد فرصتی برای افزایش فروش فروشندگان و امکان خرید با قیمت‌های مناسب برای مصرف‌کنندگان است.
مصرف‌گرایی و تأثیر آن بر جامعه؛ بلک فرایدی چگونه کار می‌کند؟
مصرف‌گرایی به عنوان یک پدیده غالب در جوامع مدرن، عمیقاً با بلک فرایدی (Black Friday) مرتبط است و تأثیرات گسترده‌ای بر جامعه دارد. جمعه سیاه به عنوان نمادی از این مصرف‌گرایی، محرکی قوی برای خرید و افزایش تقاضا است؛ اما این رویکرد می‌تواند پیامدهای ناخواسته‌ای نیز به همراه داشته باشد. بیایید این پدیده‌ها را بررسی کنیم:
نقش FOMO (ترس از دست دادن) در تحریک خریدهای عجولانه
ترس از دست دادن فرصت‌های خرید، به ویژه در جمعه سیاه عامل قدرتمندی است که مصرف‌کنندگان را به سمت تصمیم‌گیری‌های عجولانه سوق می‌دهد. خرده‌فروشان با بهره‌گیری از این احساس و از طریق ایجاد حس فوریت و عرضه پیشنهادات محدود، احساس نیاز به خریدهای آنی را در ما تحریک می‌کنند.
این استراتژی منجر به افزایش فروش می‌شود؛ اما در عین حال ما مصرف‌کنندگان را تشویق می‌کند تا اقلامی را بخریم که شاید واقعاً به آن‌ها نیازی نداریم. به این ترتیب، FOMO در جمعه سیاه به یک چرخه مصرف‌گرایی بی‌پایان تبدیل می‌شود.
استفاده از محرک‌های احساسی برای افزایش فروش
خرده‌فروشان به خوبی می‌دانند که احساسات نقش مهمی در تصمیمات خرید دارند و از این رو، از محرک‌های احساسی مختلفی برای افزایش فروش در بلک فرایدی (Black Friday) استفاده می‌کنند.
نوستالژی و حس تعلق می‌توانند جذابیت محصولات را افزایش دهند و باعث شوند ما خریداران بیشتر به خرید اقلامی بپردازیم که خاطرات مثبت را تداعی می‌کنند. این ارتباط عاطفی به مصرف‌کنندگان انگیزه می‌دهد تا بیشتر خرج کنند و از فرصت‌های خرید در جمعه سیاه بهره‌مند شوند. در نتیجه، فروشندگان با زیرکی نیازهای عاطفی مشتریان را هدف قرار میدهند.
فوریت
فروش‌های ویژه بلک فرایدی (Black Friday) با تخفیف‌های زیاد عمداً پس از فاصله زمانی طولانی (سالی یک بار) ارائه می‌شود. ایده پشت این فاصله زمانی زیاد، اطمینان از این است که مشتریان همیشه احساس فوریت کنند. همه ما دوست داریم از حراجی‌ها حداکثر استفاده را ببریم؛ از این رو اغلب اوقات بیشتر از بودجه واقعی خود خرج می‌کنیم. همچنین، این حراج‌ها معمولاً یک ماه قبل از فصل تعطیلات ارائه می‌شوند. دلیل این امر این است که مصرف‌کنندگان در طول این فصل طولانی‌ترین لیست خرید را دارند و خرده‌فروشان می‌توانند فروش خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.
برنامه‌ریزی دقیق مصرف‌کنندگان برای جمعه سیاه
بسیاری از مصرف‌کنندگان زمان و انرژی قابل توجهی را صرف برنامه‌ریزی برای جمعه سیاه می‌کنند. آن‌ها معاملات را بررسی می‌کنند، لیست‌های خرید دقیق تهیه می‌کنند و استراتژی‌های مختلفی را برای به دست آوردن بهترین تخفیف‌ها در نظر می‌گیرند. این رفتار نشان‌دهنده جذابیت قدرتمند فروش جمعه سیاه و میزان تلاشی است که مردم برای بهره‌مندی از این معاملات انجام میدهند. برنامه‌ریزی دقیق، بلک فرایدی (Black Friday) را به یک رویداد مهم در تقویم خرید سالانه تبدیل کرده است.
تأثیر بازاریابی و تبلیغات بر شکل گیری تقاضا
شرکت‌ها در جمعه سیاه از طریق تبلیغات فراگیر و بازاریابی هوشمندانه، تقاضا را به شکل گسترده‌ای افزایش میدهند. تخفیف‌های اغراق آمیز، پیشنهادات ویژه و تکنیک‌های روانشناختی همگی برای ترغیب ما مصرف کنندگان به خرید بیشتر به کار گرفته می‌شوند. این تبلیغات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نیازهای کاذب ایجاد کنند و ما را متقاعد سازند که به محصولاتی نیاز داریم که پیش از این حتی به آن‌ها فکر هم نمی‌کردیم. در نتیجه، ما به خرید اجناس غیرضروری روی می‌آوریم و این امر به افزایش مصرف‌گرایی در جامعه دامن می‌زند.
تأثیر بلک فرایدی (Black Friday) بر فروش
بلک فرایدی به عنوان بزرگ‌ترین رویداد خرید سال، تأثیر چشمگیری بر فروش خرده‌فروشان و اقتصاد دارد. بیایید با هم به بررسی این تأثیرها بپردازیم:
افزایش قابل توجه حجم فروش
حجم فروش خرده‌فروشان در جمعه سیاه به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. تخفیف‌های گسترده و پیشنهادات جذاب مشتریان را به سمت خرید بیشتر سوق میدهند و فروشندگان از این فرصت برای فروش موجودی‌های خود و جذب مشتریان جدید استفاده می‌کنند. این افزایش فروش، سودآوری خرده‌فروشان را بالاتر می‌برد و به رونق اقتصادی کمک می‌کند. بلک فرایدی (Black Friday) نقطه عطفی در عملکرد سالانه بسیاری از کسب‌وکارها است.
جذب مشتریان جدید
جمعه سیاه فرصتی مناسب برای خرده‌فروشان است تا مشتریان جدیدی را جذب کنند. تخفیف‌های جذاب مشتریانی را که معمولاً خریدهای خود را به تعویق می‌اندازند، ترغیب می‌کند تا در این روز خرید کنند. این مشتریان جدید ممکن است در آینده نیز به مشتریان دائمی تبدیل شوند. جمعه سیاه راهی برای گسترش پایگاه مشتریان است.
پاکسازی موجودی انبار
خرده‌فروشان از بلک فرایدی (Black Friday) برای پاکسازی موجودی انبارهایشان استفاده می‌کنند. فروشندگان با ارائه تخفیف‌های بزرگ بر روی محصولات قدیمی‌تر می‌توانند از شر موجودی‌های اضافی خود خلاص شوند و فضا را برای محصولات جدیدتر باز کنند؛ این همان فرصتی است که ما خریداران در کمین آن نشسته‌ایم! جمعه سیاه فرصتی برای شروعی تازه برای هر دو طرف است.
تأثیر بر فروش آنلاین
جمعه سیاه تأثیر قابل توجهی بر فروش آنلاین دارد. بسیاری از مصرف‌کنندگان ترجیح میدهند از طریق اینترنت خرید کنند تا از شلوغی فروشگاه‌ها جلوگیری کنند. خرده‌فروشانی که حضور قوی در فضای آنلاین دارند، می‌توانند از این فرصت بهره‌مند شوند و سهم بیشتری از بازار را به دست آورند.
تأثیر بر فروش صنایع مختلف
تخفیف های گسترده در بلک فرایدی (Black Friday) تقریباً تمام صنایع از جمله الکترونیک، پوشاک، لوازم خانگی و محصولات آرایشی و بهداشتی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به عنوان مثال، فروشندگان لوازم الکترونیکی با ارائه تخفیف‌های بزرگ بر تلویزیون‌ها، تلفن‌های همراه و لپتاپ‌ها حجم قابل توجهی از محصولات خود را به فروش می‌رسانند. به طور مشابه، فروشندگان پوشاک نیز با ارائه تخفیف‌های فصلی، انبار خود را از محصولات قبلی خالی می‌کنند. این تأثیرات گسترده نشان می‌دهد جمعه سیاه به یک رویداد کلیدی برای تمام صنایع تبدیل شده است.
فروش برندهای ترجیحی
فروشگاه‌ها با فروش محصولات برندهایی که معمولاً فروش زیادی ندارند، در طول بلک فرایدی (Black Friday) سیاه سود بیشتری کسب می‌کنند. به عنوان مثال، فروشگاه ممکن است در طول حراج جمعه سیاه یک گوشی اپل را ۲۵٪ تخفیف به فروش برساند. در همین حال، همین فروشنده گوشی یک برند کمتر شناخته شده دیگر را تا ۶۰٪ تخفیف به مشتری ارائه می‌دهد. از این رو، برخی از افرادی که سعی در خرید گوشی اپل دارند، در نهایت گوشی آن برند کمتر شناخته شده را خریداری می‌کنند. همچنین، خرده‌فروشان تمایل دارند محصولات داخلی خود را در طول فروش جمعه سیاه تبلیغ کنند. به آن‌ها کمک می‌کند نرخ بازگشت سرمایه بسیار بالاتری داشته باشند.
جمع بندی درس
بلک فرایدی (Black Friday) پدیده‌ای پیچیده با ابعاد اقتصادی، اجتماعی و روانشناختی است. این رویداد نمادی از فرهنگ مصرف‌گرایی مدرن، فرصتی برای رونق کسب‌وکارها و در عین حال چالشی برای مدیریت هزینه‌های خانوارها است. آگاهی از ابعاد مختلف جمعه سیاه به ما کمک می‌کند تا به عنوان مصرف‌کننده، خریدهای هوشمندانه‌تری داشته باشیم. ما به عنوان فعالان اقتصادی، لازم است از این فرصت به بهترین نحو استفاده کنیم.
