مدیریت ژاپنی چیست؟

مدیریت ژاپنی(Ho-Ren-so) چیست؟

مدیریت ژاپنی (Ho-Ren-So) یکی از رویکردها یا استراتژی های اساسی مدیریت است. این شیوه از مدیریت بر مبنای سه اصل «گزارش مکرر»، «مشاوره» و «مباحثه» استوار است. ویژگی های مهمی که گفته می شود مشخص کننده همکاری و جریان اطلاعات در فرهنگ شرکت ژاپنی موثر است. Hou مخفف «Houkoku»، کلمه ژاپنی برای «گزارش دادن» است. “رن” از «رنراکو»، به معنای «به روزرسانی» می آید. واژه «سو» از «سودان»، به معنای «مشاوره» برداشته شده است. این واژه در ادبیات مدیریت ژاپنی، اشاره به «دست کثیف کردن» در فرهنگ فارسی به عنوان «آستین بالا زدن» و در فرهنگ انگلیسی به «دست کثیف(Dirty hand)» هم مشهور است، اما تاکید آن برروی « مشورت» است.

عملا این سبک از مدیریت بسیار ساده است اما اجرای آن(حداقل در فرهنگهای سازمانی بجز ژاپن)، به هیچ عنوان آسان نیست. هر فردی در هرجایی از سازمان که قرار دارد، به بالادست خود همواره «گزارش داده»، با  «همسطح» خود همواره به «ارتباط و به روزرسانی» پرداخته و با «فرودست» خود، همواره «مشاوره» می کند.

در سال 1999 دو محقق به نامهای محمد آلا و ویلیام کوردیرو، فرآیند تصمیم گیری ژاپنی «رینگیزایدو(Ringiseido)» را تشریح و توصیف کردند. این فرایند فرصتی را برای مدیران یا کارمندان یک گروه در یک شرکت با رتبه برابر فراهم می کند تا در ایده یکی از کارکنان مشارکت کنند. این روند به میل فرهنگی ژاپنی ها برای هماهنگی بین مردم پایبند است. این فرایند به عنوان «فرایند تصمیم گیری رینگی» هم نامیده می شود. هنگامی که یک مدیر رتبه بالاتر تصمیم توصیه شده را بررسی کرده و پذیرفته است، محیطی از حمایت و توافق را برای تصمیم گیری ایجاد می کند.

اصطلاح «رینگی» دو معنا دارد. معنای اول «رین»، «ارائه پیشنهاد به سرپرستان و تأیید آنها» و «گی» به معنای «مذاکره و تصمیم گیری». سیاست شرکت به وضوح توسط رهبری اجرایی یک شرکت ژاپنی تعریف نشده است. بلکه مدیران در تمام سطوح پایین تر از مدیران باید تصمیمات را به سطح بعدی ارتقا دهند به جز تصمیمات معمول. فرآیند «تصمیم گیری رینگی» از طریق سندی به نام «رینگیشو» انجام می شود.

“رینگیشو” توسط فردی که ایده را خلق کرده است ایجاد و منتشر می شود. همانطور که “ringisho” برای بررسی به یک همتا می رسد، همتا “مهر شخصی (هانکو) خود را سمت راست به سمت بالا” برای موافقت، “وارونه” برای مخالفت، و به پهلو برای نشان دادن بلاتکلیفی خود قرار می دهد. هنگامی که همه همتایان “رینگیشو” را بررسی کردند، مدیر همتایان “رینگیشو” را بررسی می کند و هانکو خود را روی آن قرار می دهد. تصمیم مدیر سطح بالا نهایی است و “رینگیشو” به مبتکر بازگردانده می شود که بر اساس “هانکو” مدیر سطح بالا یا ایده را آغاز می کند یا دوباره ارزیابی می کند.

نوشته: فرامرز عیب پوش

ماتسوشیتا

ماتسوشیتا کونوسوکه

ماتسوشیتا کونوسوکه(Konosuke Matsushita)، در ۲۷ نوامبر ۱۸۹۴ در دهکده ای به نام واسامورا در استان واکایاما در امپراتوری ژاپن، دیده به جهان گشود. کونوسکه فاقد تحصیلات عالی بود و در سال چهارم ابتدایی به علت کسب نتایج ضعیف تحصیلات را رها کرد و فعالیت خود را‌ در سن 9 سالگی آغاز کرد.

بعد از مـدتی کار به عنوان یک کارگر‌ معدن زغال‌سنگ و همچنین یک‌ شرکت‌ مهندسی، ماتسوشیتا شـرکت خودش را در سال 1918 به نـام شـرکت لوازم الکتریکی ماتسوشیتا (که بعدها به شرکت صنایع الکتریکی ماتسوشیتا یا MEI تغییر نام داد) تأسیس کرد. از طریق ترکیبی‌ از نوآوری‌های محصولات، بازاریابی هوشمندانه و مدیریت آینده‌نگر، ماتسوشیتا شرکتش را به یکی از بزرگترین شرکت‌های از این دست در ژاپن پیـش از جنگ تبدیل کرد.

ماتسوشیتا شرکت پاناسونیک را از یک کارگاه کوچک که تنها تولیدش نوعی لامپ دوچرخه بود، به یکی از بزرگترین شرکت‌های تجهیزات الکترونیکی، الکتریکی و صنعتی جهان تبدیل نمود. از ماتسوشیتا به عنوان نجات‌بخش اقتصاد ژاپن از خاکسترهای جنگ جهانی دوم یاد می‌شود. ماتسوشیتا دردهه شصت میلادی پس از سفر به آمریکا و بازگشتش به ژاپن در پی پیاده کردن الگوی کاری آمریکا در سازمانش بود و جهت بهره‌وری کارکنان روزهای کاری کارکنان را در هفته از شش روز به پنج روز کاهش داد و دستمزدها را به اندازه همان شش روز پرداخت کرد.

بعد از یک دوره ی سخت و دشوار‌ پس‌ از جنگ، ماتوشیتا شرکت خود را در سال 1950 احیا کرد. او شرکت خود را به یک غول صنعتی تبدیل کرد که امروزه دارای بیش از 300 شعبه است.

ماتسوشیتا فرزند کوچک خانواده ده نفری خود بود. پدرش مالک موفقی بود، اما هنگامی که کونوسوکه 6 سال داشت، در اثر احتکار در بازار برنج ورشکسته شد. 9 ساله که بود چون خانوده اش توان نگهداری او را نداشت به ناچار زادگاه خود را ترک کرد و برای کار به اوزاکا رفت و در ابتدا بعنوان شاگرد در یک کارگاه منقل سازی مشغول به کار شد. پس از آن برای یک دوچرخه ساز کار کرد و اولین تجربه اش را در کار ماشین آلات کسب نمود. چنان چه خودش بعدها اشاره کرد کار در مغازه های کوچک باعث شده تا مفهوم تجارت را به خوبی درک کند و بفهمد بازار چگونه کار می کند و شخصیتش به گونه ای شکل گرفت که به راحتی می توانست با مشکلات مربوط به خرده فروشان و تولیدکنندگان روبه رو گردد.

احداث روشنایی برق خیابان ها و تراموا در اوزاکا، ماتسوشیتا را به قدری مجذوب خود کرد که در سال 1910، درسن 51 سالگی به عنوان سیم کش (کمک تکنسین برق) در شرکت روشنایی برق اوزاکا مشغول به کار گردید.

او خیلی زود مهارت‌های جدید را آموخت و در حالی که‌ تنها‌ 16‌ سال سن داشت، مهارت‌هایش در سیم‌کشی باعث شد که او خـیلی سـریع‌ پله های‌ ترقی‌ را طی کند. اما در سال 1917 او تصمیم گرفت این شرکت را تـرک‌ کند‌ که‌ این امر تا حدی نیز به دلیل مشکلات جسمانی بود. ماتسوشیتا از مشکلات ریوی‌ رنج‌ می‌برد و هـمین بـاعث شـده بود که او برخی روزها را از محل کارش‌ مرخصی‌ بگیرد‌ تا استراحت کـند. او بـه این نتیجه رسید که اگر کسب و کاری را برای‌ خودش‌ شروع نکند، نمی‌تواند از پس مشکلات جسمانی خویش بـرآید.

به دلیل فقر و بیماری و نداری، ماتسوشیتا در 27 سالگی خود، تمام اعضای خانواده خود را از دست داده بود. این سال ها همراه با ابتلای وی به نوعی بیماری ریوی بود که تا پایان عمرش گریبان گیر او بود.

او در سال 1917 ،در حالی كه در شغل خود موفق بود شركت محل كار خود را ترك كرد و تصميم گرفت از آن به بعد برای خود كار كند. او از يك دوران كودكی سخت، يك دوره شاگردی، كارآموزی فرهيخته گرديد و به راهی تازه گام نهاد.

در‌ سال‌ 1918‌ یعنی زمانی که ماتسوشیتا 23 ساله بود، کارخانه ی لوازم الکتریکی ماتسوشیتا را تـأسیس کـرد. طی یک سال 20 نفر در آنجا مشغول به کار شدند.

سرمايه اوليه تاسيس شركت، تنها 100 ين (يك دلار) بود كه ماتسوشيتا با كمك همسر و برادر همسرش (مؤسس شركت سانيو) آن را تامين كرد و شركت را راه انداخت.

تجربه اي كه او به عنوان يك برقكار جوان در شركت برق اوزاكا اندوخته بود و نصيحت و توصيه اكيد پدرش مبنی بر اختيار كردن يك شغل مستقل غيردولتی، او را واداشت كه توليد و عرضه سرپيچ لامپ را كه مدتها روی آن كار كرده بود، به عنوان اولين فعاليت و محصول شركت تازه تأسيس عرضه كند.

پس از ارائه دو شاخه تبديل برق به بازار، شارژهای لامپ های دوچرخه را با نشان «ناسيونال» به بازار عرضه كرد و در سال 1925 اين نشان تجاری را براي شركت به ثبت رساند.

عناصر چهارگانه خلاقيت، خطرپذيری، سخت كوشی، فروتنی و شيوه های جديد مديريتي ماتسوشيتا باعث شد كه در طی 72 سال از تأسيس كارخانه ماتسوشيتا، محصولات اين كارخانه (پاناسونيك) برای تمام مردم دنيا شناخته شده باشد و كمتر سازمانی در طول عمر خود به موفقيت هايي كه كارخانه ماتسوشيتا دست يافت، دست يافته باشد. در اين سالها، او نه تنها شرافت و بزرگی خانواده را باز گرداند، بلكه جلال و شكوه اقتصادی و اجتماعی گذشته را پشت سر گذاشت.

اصول مدیریت ژاپنی ماتسوشیتا

ماتسوشیتـا بـه پدر رهـبری در ژاپـن مشهـور اسـت. در دهـه 1930 نوآوری هـای داشـت ماننـد کـارگروهی، بهبـود مسـتمر و اولـویت دادن بـه مشتـری کـه هنـوز در بسـیاری نقـاط جهـان بـه کـار گرفتـه می شوند. توجه حقیقی او به مردم، احترام به دیگران و فروتنی شخصی اش او را به الگوی بسیار تاثیرگذار تبدیل کرده است.

کونوسوکه یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ژاپن بـه نـام شـرکت صنایع الکتریکی ماتسوشیتا را بنا نهاد. هنوز هـم بـیش از هـر چـیز از او بـه خـاطر ایجاد امپراطوری کالاهای‌ الکتریکی‌ یاد می‌شود. در این شرکت، او روش‌های مدیریتی را اجرا کرد که فراتر از آن دوران بودند. او ساختار مدیریت متمرکز رایج در آن دوران را کنار نهاد. او پیشگام‌ تبلیغات‌ در مطبوعات‌ و رقابت در زمینه ی قـیمت و کیفیت است.

او‌ مدیری روشنفکر در عصر خود بـه شـمار می‌رفت. این موضوع حتی در شعاری که‌ او‌ برای شرکتش در نظر گرفته بود‌ نـیز‌ مـشهود است‌: «هماهنگی‌ میان‌ سود سازمانی و عدالت اجـتماعی‌.»

در سـال 1933،مـاتسوشیتا پنج اصل راهنمای خود را معرفی کرد و در سـال 1937 نـیز‌ دو‌ اصل دیگر را به آنها افزود‌. این‌ اصول‌ که‌ حتی‌ امروز نیز کاربرد‌ دارنـد‌ عـبارتند از:

1- خدمت به عموم

2- انصاف و صـداقت

3- کـار تیمی

4- تـلاش بـرای پیـشرفت

5- نزاکت و فروتنی

6- احترام به‌ قانون‌ طـبیعت‌

7- شـکرگذاری

آنچه امروز به عنوان هفت آرمان ماتسوشیتا (seven spirits of Matsushita) شناخته می شود در سبک رهبری به اشکال گوناگون نمود پیدا می کند.

توجه به «خرد گروهی»، «نظام بخشی»، «تعيين مأموريت سازمان»، از شيوه های مديريتی وی به شمار می آيند؛ شيوه هايی كه پس از گذشت چندين دهه از پياده سازی آنها توسط ماتسوشيتا، در سازمان های كنونی مطرح می شوند.در طول دهه ی 1970 ماتسوشیتا به فکر توسعه و تشریح ایده‌ها و فلسفه‌های اجتماعی و تجاری خود افـتاد و در ایـن زمینه 44 کتاب را منتشر کرد. معروف‌ترین کـتاب او بـه‌ نام‌ سـاخت جـاده‌ای بـه سمت صلح و شادی از طـریق رفاه و سعادت بیش از چهار میلیون نسخه فروش داشت. او به آموزش مفاهیم منحصر به‌ فرد‌ مـد نـظر خود در باب‌ مدیریت‌ ادامه داد تا ایـن کـه مـشکل مـزمن ریـوی سرانجام او را زمین‌گیر کـرد.

سرانجام ماتسوشیتا در ۲۷ آوریل ۱۹۸۹در شهرموریگوچی ژاپن، در 94 سالگی دیده از جهان فروبست.

منابع:

  • JAPANESE CULTURE AND LEADERSHIP STYLE
  • Ala, Mohammad; Cordeiro, William P., Can We Learn Management Techniques
  • Ala, Mohammad; Cordeiro, William P
  • Pascale, R. and Athos, A. (1981), the Art of Japanese Management
  • Kippenberger, T. (2002). Leadership. Oxford
error: کلیک راست در این سایت غیر فعال است !!