اسدالله معرفت

اسدالله معرفت، یکی از کارآفرینان و بازرگانان بزرگ دوره قاجار بود اما شهرت وی به تاثیر غیرقابل انکاری که در آموزش کشور داشت، باز می گردد. معرفت بانی اولین مدارس امروزی (غیر مکتبی) عمومی و خصوصاَ رایگان در ایران است که به نام مدرسه معرفت مشهور شد، بود.

زندگی اسدالله معرفت

اسدالله معرفت، در سال ۱۲۱۷ خورشیدی در خامنه، دیده به جهان گشود. خانواده معرفت از خانواده های تاجر و مشهور خامنه بودند. وی با اصرار خانواده مدتی به مکتب رفت اما مکتب را رها کرد و به تجارت خانوادگی پیوست. در دوران جوانی از اکثر کشورهای خارجی خصوصاً روسیه، بازدید کرده بود. با وجود اینکه خودش سواد نداشت، مشاهده مدارس روسیه، ذهنش را به شدت درگیر کرده بود. وضعیت مکاتب آن دوران بسیار نامناسب بود بعلویه علوم مدرن در آن دوران آموزش داده نمی شد.

معرفت دریافت که تفاوتی میان کودکان ایرانی و کودکان اروپایی وجود ندارد و دلیل پیشرفت کشورهای غربی، توجه زیاد انها به مقوله اموزش است. وی به این نتیجه رسید که برای پیشرفت کسب و کارهای کشور، آموزش مهمترین رکن است. خصوصاً اگر این آموزش از کودکی ارائه شود. بنابراین به این فکر افتاد که در وطن خودش مدارسی مدرن شبیه به روسیه را بنا کند.

اسدالله معرفت در سال ۱۲۷۵ خورشیدی (برابر ۱۸۹۶ میلادی) و در دوران مظفرالدین شاه قاجار، اولین مدرسه مدرن رادر خامنه بنا کرد و دو سال بعد مدرسه دوم را در مشهد و سومین را در «پطروفسکی» روسیه (مخاچ قلعه امروز) برای بچه‌های ایرانی ساکن روسیه ساخت. وی میز، نیمکت و تخته سیاه را از روسیه به ایران وارد کرد و برای شاگردان لباس متحدالشکل به همراه کمربندی منقش به عبارت «مدرسه معرفت خامنه» تهیه دید.

در این مدارس، معلمان شاگردان ممتاز مدرسه را با دادن کارت صدآفرین تشویق می‌کردند. جالب اینجاست که در این مدارس در کنار دروس عادی، تعلیمات نظامی (البته با تفنگ و فشنگهای چوبی)، ارائه می‌شد. معرفت تا زمان حیات خود، تمامی مخارج مدرسه از جمله دفتر و کتاب دانش آموزان و حقوق معلمان را می پرداخت. وی برای ادامه این تامین مالی وصیت کرد که پس از مرگش، چند باب مغازه ای که برای همین کار وقف کرده بود، فروخته شود تا با درآمد حاصل از آن، همچنان این مدارس پابرجا بمانند.

مدرسه معرفت در سال ۱۳۰۵ خورشیدی دولتی شده و با نام «نثار» فعالیتش را ادامه داد. از سال ۱۳۴۹ خورشیدی مدرسه تجدید بنا و پس از چند سال «مدرسه راهنمائی حاج اسدالله معرفت» نام گذاری شد. مکان این مدرسه و سایر مدارس معرفت، همچنان در طول دوران تغییر نیافته و امروزه نیز این مدارس در حال آموزش کودکان هستند.

پیش از این سالها قبل اولین دانشگاه امروزی ایران که دارالفنون نام داشت، در سال۱۲۳۰ خورشیدی توسط وزیر اول وقت یعنی امیرکبیر در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران تأسیس شده بود. دارالفنون، نخستین دانشگاه مدرن ایران است. در ادبیات دوران قاجار، حتی به دانشگاه‌های خارجی هم دارالفنون گفته می شد. ساختمان دارالفنون در خیابان ناصرخسرو در بازار تهران ‌است. امروزه، این ساختمان، تبدیل به موزه‌ شده‌است. اما با این وجود تا زمان تاسیس مدارس معرفت، مدارس امروزی در ایران وجود نداشت.

اسدالله معرفت پس از تاسيس مدرسه، نظام‌نامه‌اي تنظيم كرد كه مي‌توان آن را اولین اساسنامه آموزش و پرورش كشور قلمداد كرد.  اين نظام‌نامه شامل مقدمه و ده فصل بود كه درآن کلیه وظایف کارکنان و دانش‌آموزان در آن مشخص شده بود. نکته قابل توجه اين نظام‌نامه موضوع حذف تنبيه و جایگزینی تشويق در آن بود.

سرانجام اسدالله معرفت، پدر مدارس نوین ایران در سال ۱۲۹۳ خورشیدی، دیده از جهان فروبست.

میراث اسدالله معرفت

مدرسه معرفت در شهر خامنه و سایر مدارس معرفت داخل و خارج کشور، بازمانده از این مرد بزرگ است. مدرسه معرفت خامنه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اما میراث اسدالله معرفت، تلاش وی در توزیع علم در میان ایرانیان است.

error: کلیک راست در این سایت غیر فعال است !!