واژه بایکر(Biker) از همین کلمه در انگلیسی به معنای موتورسوار گرفته شده است. در اصطلاح عامیانه انگلیسی بایکرها افرادی هستند که با موتورسیکلت سروکار دارند و یا با موتورسیکلت، کالایی را جابجا می‌کنند.
این واژه در ادبیات فروش و پخش کشور زمانی وارد شد، که سیستم توزیع سیستم کاملا سنتی بود و هنوز سیستم مدرن امکان ظهور نیافته بود. پیش از اینکه به موضوع باکیر و نحوه کار آن بپردازیم ابتدا باید یک دیدگاه اجمالی در خصوص کانالهای توزیع داشته باشیم.
انواع کانالهای توزیع
توزیع یکی از بخشهای مهم آمیخته بازاریابی است که از اهمیت خاصی برخوردار است. بدون توزیع کالا به دست مصرف کننده نخواهد رسید. توزیع عمدتا متشکل از چهار کانال اصلی است. یک کانال توزیع با توجه به این که در بر گیرنده کدام واسطه‌ها باشند، می‌تواند یکی از چهار حالت زیر باشد:
تولیدکننده- مصرف‌کننده
این نوع کانال ساده‌ترین و کوتاه‌ترین نوع کانال توزیع هست. به صورتی که تولیدکننده خودش و به صورت مستقیم محصولش را به مصرف‌کننده می‌فروشد. فروش مستقیم، فروش از طریق ارسال پیامک، یا از طریق فروشگاه‌هایی که مستقیماً توسط تولیدکننده اداره می‌شوند، همگی فروش مستقیم هستند؛ و در این دسته قرار می‌گیرند.
تولیدکننده- خرده فروش- مصرف‌کننده
این نوع کانال توزیع نسبت به حالت قبلی یک واسطه جدید به اسم خرده فروش دارد که می‌تواند فروشگاه‌های زنجیره‌ای باشند. این نوع کانال دیگر تولیدکننده درگیر مستقیم فروش نیست و فشار این کار را از دوش خود برداشته است. در عوض می‌تواند از بیرون روی فرایند توزیع نظارت داشته باشد. امروزه شرکتهای پخش که سطح گسترده ای از توزیع را برعهده دارند؛ زیر مجموعه این کانال توزیع هستند.
تولیدکننده- عمده فروش- خرده فروش- مصرف‌کننده
این نوع کانال متداول‌ترین نوع کانال توزیع هست که در آن دو واسطه به نام خرده فروش و عمده فروش بین مصرف‌کننده و تولیدکننده حضور دارند. این نوع کانال توزیع برای تولیدکنندگانی مناسب است که قدرت مالی کم و رنج محصولات محدودتری دارند. (آنها که این شرایط را ندارند معمولاً با یکپارچگی عمودی یک پله در زنجیره تأمین به پایین حرکت می‌کنند و وظیفه عمده فروش را به عهده می‌گیرند) یا به خدمات تخصصی یا پیشنهادهای ترفیعی عمده فروش نیازمندند.
تولیدکننده – عامل- عمده فروش- خرده فروش- مصرف‌کننده
این نوع کانال توزیع که در آن سه واسطه درگیر هستند؛ در دسته انواع توزیع سنتی قرار می‌گیرد. کانالهای توزیع و برای توزیع‌های گسترده‌تر با تنوع محصولات و حضور در بازارهای گوناگون مناسب است.
تولیدکننده عامل– عمده فروش- بایکر – خرده فروش- مصرف‌کننده
این نوع کانال توزیع طولانی‌ترین نوع کانال است که در آن چهار واسطه درگیر هستند. این کانال توزیع نیز از انواع سنتی توزیع است. اما با توجه به گستردگی بازار و نیاز به توزیع این بخش پیش از ظهور پخشهای بزرگ، ایجاد شد.
به دلیل بزرگ شدن بازار و نیاز به توزیع به همه بخشها، در بازارها یا بخشهایی که هنوز پخشهای بزرگ شروع به کار نکرده بودند یا به آن وراد نشده بودند، افرادی توزیع از بخش شبه عمده فروشی یا عمده فروشی به خرده فروشی را بر عهده گرفتند. به دلیل اینکه این افراد در ابتدای کار با موتورسیکلت و خودروی شخصی اقدام به توزیع می‌کردند، به این افراد دراصطلاح، “بایکر”، گفته می‌شد. این بایکرها بعدها با خودروهای وانت و یا حتی کامیونتهای نیمه سنگین اقدام به توزیع می‌کردند اما هنوز نام بایکر برروی آنها ماند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توان مقاله مربوطه به ” انواع کانالهای توزیع”، را نیز مطالعه نمود.
نوشته: فرامرز عیب‌پوش