متاسفانه ویروس کرونا یا همان کووید19، اکتشاف شده توسط برادران چینی، به لطف و مرحمت ایشان وارد کشور شد. به هرحال این مودت و برادری به قدری است که اگر کالای جدیدی در چین تولید یا کشف شود، حتما بایددر دسترس مصرف کنندگان عزیز ایرانی نیز، قرار داشته باشد. اما این نکته را درنظر داشته باشیم که برخی از بحران‌ها، در نوع خود می‌توانند به فرصتی نیز بدل شوند. البته این دیدگاه که به تمام بحران‌ها می‌توان از دیدگاه فرصت نگاه کرد، کمی بیش از حد خوشبینانه است. اما به هررو، این ویروس، علیرغم کشتاری که انجام داد و غمی که به این سرزمین وارد کرد، مزایایی هم داشت. در این مقاله، به برخی از این مزایا اشاره خواهیم کرد.
مزایای مدیریتی و بازاریابی
پیش از هرچیز بحران کرونا به ما یک موضوع مهم را یادآوری کرد و آن این بود که ما به هیچ عنوان آماده نیستیم!. انسان با تمام پیشرفتهایی که در زمینه‌های مختلف نموده است، در زمینه مقابله با بیماریهای واگیردار، موفق عمل نکرده است. البته این مهم را نیز فراموش نکنیم که طبیعت به هر حال در حال بازگشت به تعادل خویش است و این تعادل توسط انسان به هم خورده است. پس به هررو، طبیعت خود را همواره تقویت خواهد کرد تا به این تعادل دست یابد.
کرونا موضوع مهم دیگری را که از منظر بازاریابی بسیار حائز اهمیت است، به ما یادآوری کرد و آن اهمیت جایگزینی روشهای بازاریابی و فروش و یا داشتن آلترناتیو، برای روشهای مرسوم است که در این بحران به خوبی نیاز به آن را مشاهده کردیم. در این وضعیت، کسب و کارهای جدید نه تنها زیان ندیدند، بلکه رشد سریع و مناسبی را تجربه کردند. مشاغلی که پیش از این کمتر مورد استفاده قرار می‌گرفتند، امروزه با وجود نیاز به آن، به شدت رشد کرده اند. البته با بازگشت شرایط عادی، مشاغل سنتی و نیمه مدرن به حالت عادی باز خواهند گشت اما این مشاغل جدید، هیچگاه کمرنگ نخواهند شد، بلکه رشد خود را نیز حفظ خواهند نمود.
انسان همواره به دنبال آسایش است بنابراین با درک این آسایش توسط تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان خدمات، استفاده از تکنولوژی به شدت افزایش خواهد یافت. همانگونه که در مقالات مختلف شرح داده شد، نگرش امروز در کسب و کارها، نگرش بازاریابی است و این نگرش بر نیاز مشتری تمرکز دارد. مصرف کنندگان سنتی بسیاری وجود دارند که پیش از این، به هیچ عنوان خرید اینترنتی انجام نمی‌دادند اما امروز، از طریق موبایل خرید می‌کنند. بنابراین حداقل مزایای این موضوع برای کسب و کارها این خواهد بود که مصرف‌کننده، از این بخش نیز از این به بعد استفاده خواهند کرد.
کرونا با ایجاد شرایط خاص و اجبار به دورکاری، در مدیریت سرمایه های انسانی تحول جدیدی ایجاد نمود. برخی از شرکتها با دورکاری، بهره وری بیشتری یافتند. این به مدیران سنتی نشان داد که نظازت و فشار مستقیم بر سرمایه های انسانی نه تنها نتوانسته موفق عمل کند، بلکه افراد با ایجاد استقلال در محل کار خود، امکان شکوفایی بیشتری پیدا کرده اند. نه تنها تعهد کاری ایشان کم نشده، بلکه خروجی کارکنان افزایش یافته است. هیچ چیزی به اندازه این ویروس نمی‌توانست ارزش سرمایه های انسانی را برای سازمانها یادآور شود.
وضعیتی که ویروس کرونا در جهان ایجاد کرد نشان داد که رفتارهای مصرف کنندگان آن گونه که سازمانها درک می‌کردند، نبوده و تنها برخی از سازمانها که تحقیقات بازار درست انجام داده و بر نیازها و تمایلات مشتریان خود تسلط داشتند، توانستند خدمات مناسب و درست ایجاد نموده و ایجاد رضایت از برند را در مشتریان خود افزایش دهند.
مزایای اجتماعی
شاید بتوان گفت موضوع بسیار با اهمیتی که از دیدگاه اجتماعی مزیت محسوب می‌شود، موضوع مدیریت ترس اجتماعی است. پانادمی این ویروس، موجب ایجاد ترس بزرگی در سراسر جهان شد اما در برخی از کشورها مدیریت دولتها و در برخی از کشورها مدیریت مردم، نشان داد که این پدیده را نیز می‌توان مدیریت نمود و تحلیل‌گرانی که منتظر شورشهای عظیم و خطرناک بودند، تحلیل‌های درستی ارائه نکردند.
انتشار این ویروس و ایجاد وضعیت قرنطینه، به همه نشان داد که دیدار انسانها و مراوده آنها با یکدیگر چقدر اهمیت داشته و انسانها بدون هم و در تنهایی امکان ادامه حیات ندارند. انسان پس از ساخت اجتماع، دیگر نتوانست از آن جدا شود. هرچند که پانادمی شدن این ویروس به همین دلیل فاصله های نزدیک اجتماعی است، ولی اهمیت روابط انسانی(بارعایت ضوابط بهداشتی)، بر همه مشخص شد و شاید پس از این اتفاق، انسانها برخوردهای بهتری با یکدیگر داشته و همواره به یاد بیاورند که همه ضعیف هستند و همه مانند هم هستند و طبقات برای طبیعت تفاوتی ندارد و این انسانها هستند که فواصل طبقاتی را ایجاد نموده‌اند و از نظر طبیعت، تفاوتی بین انسانها وجود ندارد.
موضوع بسیار مهم دیگری که در این خلال مشخص شد، این بود که مردم به این موضوع پی بردند که لازم است برای هر مشکلی، به متخصص آن مراجعه کرد. وقتی سازمانی دچار مشکل می‌شود از مدیران باتجربه و دانشمند برای رفع مسئله استفاده می‌شود. هیچ گاه در هیچ سازمانی برای رفع ورشکستگی یا افزایش فروش، دخیلی به جایی بسته نمی‌شود. هر چیزی در جای خود دارای احترام است و کارکرد خود را دارد. هر دردی داروی خود را دارد و داروی این بیماری، بعد از پیشگیری مراجعه به پزشکان است. افرادی که کتابهای هاریسون را آتش زده و پزشکی نوین را در شبکه های اجتماعی مورد تمسخر قرار می‌دادند، دربه‌در، به دنبال ماسک و دستکش در داروخانه‌ها بودند!.
البته ایجاد بازارهای سیاه و احتکار مواد مصرفی و اقلام حیاتی و ضروری نیز امری اجتناب ناپذیر در بازار است و در تمام جهان اتفاق افتاد. روی دیگر این سکه البته این بود که کاسبان این بیماری با اینکه از این موقعیت سواستفاده کردند و اقدام به تبلیغات و احتکار و غیره کردند، برای مردم مشخص شدند و همچنین برخی از انسانهای شریف که جان برکف یا مال برکف در خدمت کشورو مردمشان بودند شناخته شدند.
مزایای زیست محیطی
با ایجاد قرنطینه در کشورهای مختلف و کاهش رفت و آمد، تولید گازهای دی اکسید و مونوکسید کربن به طرز چشمگیری کاهش داشت. البته همواره این صنایع هستند که بیشترین آلودگی را تولید می‌کنند و با از کارافتادن صنایع، انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز بشدت کاهش داشت.
پس از انتشار این ویروس، انسان فرصت یافت نگاهی به عقب انداخته و به کارهایی که با زمین و موجوداتش نموده، نگاهی بیندازد.
مزایای تکنولوژیک
پیش از این، یکی از ضعیف‌ترین کسب‌وکارها در بازار، استارتآپها بودند. با توجه به اینکه کسی از استارتآپها استقبالی نمی‌کرد و جذب سرمایه در این بخش، بیشتر توسط شتاب‌دهنده‌ها و یا سرمایه‌های شخصی انجام می‌شد. اما با وجود وضعیت قرنطینه، همه به این فکر افتادند که کسب وکاری داشته باشند که در صورت بروز مجدد چنین شرایطی، بتواند از آنها محافظت کند. بنابراین سرمایه‌ها به سمت استارتآپها سرازیر شد و پس از یک دوره کوتاه، مسلما رشد چشمگیری را در بخش سخت افزار و خصوصا نرم‌افزارهای‌کسب‌وکار اینترنتی، شاهد خواهیم بود.
البته این موضعات، تنها بخشی از مزایای شیوع کرونا بود. اما فراموش نکنیم به هررو، فاجعه‌ای رخ داده و خانواده‌های بسیاری، داغ‌دار شده‌اند و عزیزانشان را از دست داده‌اند. آنها ممکن است بعدها از مزایای ایجاد شده توسط این شرایط استفاده کنند، اما قطعا غمی که بر ایشان تحمیل شد را فراموش نخواهند کرد. به امید روزی که این ویروس و ویروس‌های بعدی، به راحتی قابل درمان باشند. به امید این که به یاری خداوند متعال، به زودی و قطعا به یاری هم، این ویروس را از بین برده و برآن فائق آییم.
نوشته: فرامرز عیب‌پوش